Nieuws

In het vandaag verschenen maartnummer van A&MR:
Begrijpen we elkaar wel? (ve23000701)
Als asielzoekers 'laaggeletterd' zijn door bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, wordt hun asielrelaas eerder als ongeloofwaardig beoordeeld, omdat in hun manier van verklaren al snel sprake is van tegenstrijdigheden, ongerijmdheden of vaagheden. Daarom beschrijft Meeuw Kollen wat het betekent om laaggeletterd te zijn of een licht verstandelijke beperking te hebben, analyseert zij rechtbankuitspraken waarin de problemen duidelijk worden, en geeft zij tips en praktische verbeterpunten voor het horen en beslissen.
Belofte maakt schuld (ve23000703)
Op grond van het buitenschuldbeleid kan een verblijfsvergunning worden verleend aan mensen die buiten hun schuld niet uit Nederland kunnen vertrekken. Maar in de praktijk worden die vergunningen nauwelijks gegeven, door steeds restrictievere voorwaarden, zwaardere bewijslast en een enorm overvloedige bureaucratie. Robin van Oene schetst de knelpunten en geeft aanbevelingen, opdat het buitenschuldbeleid ‘eindelijk gaat werken als het beoogde veiligheidsventiel’.
Nationaliteitsrecht en de EU (ve23000704)
In een lange reeks beslissingen over de verhouding tussen nationaliteit van een lidstaat en Unieburgerschap zette het Hof van Justitie begin vorig jaar in JY een paar nieuwe stapjes bij het verruimen van het Unieburgerschap tot ‘fundamentele status van de burgers van de lidstaten.’ In zijn kritische analyse beargumenteert Ulli d’Oliveira dat het Hof zich ten onrechte de bevoegdheid aanmeet om in te grijpen in het nationaliteitsrecht van de lidstaten, dat nu afhankelijk is van het Unierecht in ontwikkeling.
Tijdelijke bescherming (ve23000706)
Vanwege de oorlog in Oekraïne zijn zo’n vijfduizend niet-Oekraïense studenten en arbeidsmigranten naar Nederland gevlucht. Zij kregen aanvankelijk de verzekering dat zij in Nederland bescherming kregen op grond van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn (TBRi). De overheid is daar echter op teruggekomen en wil die bescherming voor deze groep eerder stopzetten. Carolus Grütters schetst de achtergrond van de TBRi, de implementatie in Nederland en de recente activering van de TBRi door de EU, en concludeert dat de Nederlandse overheid probeert onder haar Unierechtelijke verplichtingen uit te komen.
En verder:
* staat Petra Werkman in het redactioneel stil bij het belang om verder te kijken dan een naam (ve23000700);
* gaat Joëlla Bravo Mougán in op erkenning voor slachtoffers van mensenhandel met een Dublinclaim en de betekenis van het arrest van het HvJ EU op 20 oktober 2022 voor Nederland (ve23000707);
* deelt Kees Groenendijk waardevolle lessen over de kunst van het annoteren (ve23000708);
* bespreekt Chretienne Peeters de vraag of een Chavez-gerechtigde voor een nieuw naturalisatieverzoek opnieuw leges moet betalen (ve23000709);
* en denkt Barbara Wegelin terug aan dat ene moment, in de vijftien jaar die zij als advocaat mocht werken, dat zij dichterbij was dan ooit bij wat het betekent om te vrezen en te vluchten voor je leven (ve23000710).

In de vierde aflevering staan 11 uitspraken en 4 noten. Bahija Aarrass bij het arrest P.I. van het HvJEU over het begrip politieke overtuiging en in het bijzonder de vraag welke ‘handelingen’ als een “politieke overtuiging” als bedoeld in artikel 10 van de Definitierichtlijn kwalificeren. Wil Eikelboom over het arrest van het HvJEU (B, F en K) over de zogeheten chain rule. Eikelboom: "Om de clou maar meteen te verklappen: de chain rule bestaat niet." Karin Zwaan bij een uitspraak van de Afdeling over een taalanalyse van TOELT en de daar tegenovergestelde contra-expertise van Taalstudio. In deze zaak is er zelfs een totaal verschil van inzicht. Wat kan en moet een rechter dan nog met een betwist deskundigenadvies? Hoe moet zij bijvoorbeeld de bewijswaarde van een dergelijk deskundigenadvies vaststellen? Tineke Strik bij de uitspraak van de Afdeling over de nareismaatregel waarbij de Afdeling net als de rechtbanken en op dezelfde gronden concludeert dat de nareismaatregel in strijd is met het Nederlandse recht en het recht van de EU.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 15 maart 2023 prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie EU over het Nederlandse inburgeringsstelsel. Een Eritrese man heeft niet voldaan aan zijn inburgeringsplicht en er is een bestuurlijke boete van € 500 opgelegd en hij moet een lening van € 10.000 terugbetalen. De Afdeling wil weten of dit inburgeringstelsel in overeenstemming is met de Kwalificatierichtlijn, waarin is opgenomen dat EU-lidstaten asielstatushouders toegang moeten bieden tot integratieprogramma’s. Op 1 januari 2022 is de nieuwe Wet inburgering 2021 in werking getreden. In het nieuwe stelsel hoeven asielstatushouders de inburgeringscursussen en de examens niet meer zelf te betalen en hoeven zij dus hiervoor ook geen lening af te sluiten. Wel blijft de inburgeringsplicht bestaan en kunnen asielstatushouders op verschillende momenten boetes krijgen. De antwoorden van het HvJEU zijn dus ook van belang voor de nieuwe wet.
--- Persbericht ABRvS

De Franse hoogste bestuursrechter heeft op 27 december 2022 geoordeeld dat de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) alleen bescherming biedt voor vreemdelingen met een permanente verblijfsvergunning in Oekraïne. Aangezien niet o.g.v. art. 5 en 7 Richtlijn 2001/55/EU is voorzien in uitbreiding tot andere categorieën personen.
Larsson gaat in zijn noot bij deze uitspraak in op de relevantie voor de Nederlandse rechtspraktijk. In Nederland is in maart 2022, in tegenstelling tot Frankrijk, gebruik gemaakt van de in art. 7 van de RTB geboden ruimte tot uitbreiding van de doelgroep. Welke uitbreiding in juli 2022 weer is ingetrokken. De staatssecretaris informeerde de Kamer dat derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne en die waren geregistreerd in de BRP van de gemeente, per maart 2023 niet meer in Nederland mochten blijven. De richtlijn tijdelijke bescherming kent echter geen bepaling waarin het recht op intrekking van deze gunstigere regeling wordt beschreven. De SvJ&V heeft op 10 februari 2023 aan de Tweede Kamer (TK 19637, 3070, ve23000442) laten weten dat het beëindigen van de tijdelijke bescherming voor derdelanders met een half jaar tot 4 september 2023 is opgeschort.
Meer over de RTB en de gevolgen voor de verschillende categorieën kan u op 7 maart a.s. horen door deel te nemen aan het webinar over de richtlijn. Aanmelden kan hier.

In de derde aflevering staan 18 uitspraken en zeven noten. Mark Klaassen over een uitspraak van het HvJEU of bij de aanvraag tot gezinshereniging van een niet-begeleide minderjarige vreemdeling mag worden geëist dat deze ongehuwd is. Viola Bex-Reimert over de twee uitspraken van 30 november 2022 van de Afdeling over buitenwerkingstelling van de rechterlijke dwangsom en de bestuurlijke dwangsom in asielzaken. De Afdeling acht het afschaffen van de rechterlijke dwangsom in strijd met Unierecht. Niet alleen ziet de Afdeling niet in hoe het afschaffen een geschikte maatregel is, sterker nog, de Afdeling stelt dat de rechterlijke dwangsom juist wel kan bijdragen een tijdige besluitvorming. Het afschaffen van de bestuurlijke dwangsom blijft echter wel overeind. Marieke van Eik over een uitspraak waarin het verzoek om opheffing van een zwaar inreisverbod van een Iraanse meneer aan wie in een eerdere procedure art. 1F Vluchtelingenverdrag is tegengeworpen. De annotator bespreekt  dat ook andere omstandigheden, los van spijt en oprecht berouw, naar voren kunnen worden gebracht om te onderbouwen dat uit het gedrag van de vreemdeling sinds de 1F misdrijven zouden zijn gepleegd, geen houding volgt die de waarden van de Unie aantast. Wil Eikelboom over twee uitspraken van de Afdeling. De eerste uitspraak gaat over dat een MOB-melding geen appellabel besluit is en de tweede uitspraak over dat de verlenging van de overdrachtstermijn m.b.t. de Dublinverordening wel een appellabel besluit is. Rene de Groot bij een rechtbank uitspraak over de erkenning van een niet-Nederlands kind en het bewijs van biologische vaderschap na de termijn van een jaar wordt geleverd. De annotator is het volstrekt onduidelijk wat het belang is om dit bewijs binnen een jaar te leveren. Rene de Groot bij een andere rechtbank uitspraak waarin eiser ervan uit ging dat hij 17 jaar als Nederlander door het leven is gegaan. De afgifte van een Nederlands identiteitsbewijs is geweigerd, omdat hij geen Nederlander zou zijn geworden. Stefan Koolen over een uitspraak waarbij de rechtbank zoekt naar het juiste kader bij de beoordeling van de politieke overtuiging zoals dat wordt toegepast en naar aanleiding van de prejudiciële vragen die de Afdeling hierover heeft gesteld. Volgens Koolen volgt uit HvJEU jurisprudentie dat terughoudendheid (of onderscheid in essentiële manier van beleven) geen relevante omstandigheid is als het gaat om de politieke overtuiging.

Nadat de rechtbank de vorderingen van Amnesty International nog had afgewezen in september 2021 (ve21002781) Heeft het gerechtshof Den Haag op 14 februari 2023 de vordering alsnog toegewezen. Het hof overweegt dat de KMar in voorkomend geval personen onderwerpt aan een controle vanwege, bijvoorbeeld, hun huidskleur, waar andere personen, die niet dezelfde huidskleur hebben maar wel aan de overige indicatoren voldoen, niet gecontroleerd worden. Dit is discriminatie op grond van ras. Een dergelijke vorm van discriminatie leidt tot stigmatisering en gevoelens van pijn en frustratie bij de op die grond geselecteerde personen. Bovendien heeft het beleid en optreden van de KMar een negatieve uitstraling op de maatschappij als geheel. Nederlanders met een andere dan een blanke huidskleur kunnen zich  hierdoor niet geaccepteerd en tweederangs burger voelen. De negatieve gevolgen van discriminatie op grond van ras of etniciteit rechtvaardigen de toepassing van de strenge toets die het EHRM en in navolging van het EHRM dit hof aanlegt. Het hof vernietigt het vonnis van de rechtbank, en opnieuw rechtdoende, verbiedt de Staat om bij de uitvoering van MTV-controles selectiebeslissingen te nemen die (mede) gebaseerd zijn op ras en wijst af het meer of anders gevorderde.

In de tweede aflevering 17 uitspraken en vijf noten. Rens Koenraad en Gerrie Lodder over het arrest GM van het HvJEU of rechters mogen oordelen over asielzaken op basis van documenten die de vreemdeling noch diens gemachtigde onder ogen kunnen krijgen dan wel niet bij de verdediging van hun standpunt mogen gebruiken. De annotatoren betwijfelen of de wijze waarop Nederlandse bestuursrechters momenteel met artikel 8:29 Awb omgaan, geheel in overeenstemming is met artikel 23 lid 1 Procedurerichtlijn. Sjoerd Thelosen over het arrest UP. Het HvJEU komt in het arrest tot een ander oordeel dan in J.N. In de Terugkeerrichtlijn is bepaald dat het lidstaten vrijstaat om te allen tijde rechtmatig verblijf te verlenen aan een vreemdeling. In het arrest wordt gewezen op de beoordelingsruimte die de Terugkeerrichtlijn biedt. Marcelle Reneman bij de Afdelingsuitspraak over iMMO-rapportages. In deze uitspraak komt de Afdeling terug van het onderdelenvereiste, omdat het onderdelenvereiste wetenschappelijk onhoudbaar is. Aniel Pahladsingh gaat in zijn noot in op de situatie waarin geen inreisverbod kan worden opgelegd aan de vreemdeling met een verblijfsvergunning in een andere EU lidstaat. De Afdeling wijst op de plicht in die gevallen contact op te nemen met de andere lidstaat (arrest E.) Verder gaat Aniel in op de situatie dat geen nationaal inreisverbod opgelegd kan worden en op de toetsingswijze in beroep van het inreisverbod, de Europeesrechtelijke dimensie rond het inreisverbod en de signalering ervan in het SIS II. Ten slotte een noot van Folke Larson over een uitspraak van de voorzieningenrechter die duidelijk maakt dat een vreemdeling uit Oekraïne in bezwaar en in voorlopige voorziening op kan komen tegen de standaardbrief van de IND dat hij niet behoort tot de doelgroep van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. De rechter ziet dit als een afwijzende beschikking van de IND waar tegen de vreemdeling op kan komen.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 8 februari 2023 in drie nareiszaken geoordeeld dat de maatregel opschorting nareis geen wettelijke basis heeft in nationaal recht. Uit de Vw 2000 volgt niet dat de Staatssecretaris de drie maandentermijn om de mvv-sticker op te halen mag negeren of uitstellen. De tekortkomingen in de asielopvang voldoen niet aan de bijzonder hoge drempel die nodig is om op grond van hogere belangen een uitzondering te maken op  de rechten verleend in de Gezinsherenigingsrichtlijn. Voor een schending van art. 3 EVRM en art. 4 EU-Handvest is vereist dat de tekortkomingen in de opvang de ‘bijzonder hoge drempel van zwaarwegendheid’ hebben bereikt. De staatssecretaris had zelf op de zitting al aangeven dat hier geen sprake van is. Verder is de maatregel niet een noodzakelijke en geschikte oplossing. De uitspraken van de rechtbanken zijn bevestigd en de vreemdelingen kunnen direct hun mvv-sticker ophalen om daarmee naar Nederland te komen.

Dit heeft de SvJ&V in een Kamerbrief van 3 februari 2023 aan de Tweede Kamer laten weten. Eind 2022 heeft een beoordeling plaatsgevonden of het noodzakelijk is om de maatregel te verlengen voor aanvragen die ingediend worden vanaf 1 januari 2023. Uit de productiecijfers van de IND trekt de SvJ&V de conclusie dat het niet realistisch is om in het komende jaar te verwachten dat de IND de asielaanvragen zorgvuldig kan behandelen binnen de standaard wettelijke termijn van 6 maanden. Hij acht het dan ook noodzakelijk om de verlenging van de beslistermijn met 9 maanden voor asielaanvragen ook toe te passen op asielaanvragen ingediend vanaf 1 januari 2023 tot 1 januari 2024.

In het vandaag verschenen januarinummer van A&MR:
Waardevolle inbreng (ve23000200)
Kent de Afdeling sinds het reflectieverslag van de werkgroep juridische reflectie van de ABRvS bij de geloofwaardigheidsbeoordeling meer waarde toe aan iMMO-rapportages? Marcelle Reneman bespreekt diverse uitspraken van rechtbanken en twee nieuwe Afdelingsuitspraken waarin de rapportage een rol speelde. Het zogenoemde onderdelenvereiste blijkt te zijn losgelaten. Maar over de waardering als steunbewijs is nog niets gezegd.
Willekeur of het individuele geval recht doen? (ve23000202)
Hoe zijn de mvv-vrijstellingsverzoeken beïnvloed door artikel 8 van het EVRM, de Gezinsherenigingsrichtlijn en het Unierechtelijk evenredigheidsbeginsel? Nikki Vreede beschrijft de geschiedenis en staat vooral stil bij de jurisprudentie, het beleid en de beslispraktijk sinds 2019. Vreede concludeert dat in individuele gevallen recht kan worden gedaan door het mvv-vereiste te laten vallen, zonder dat er meteen een precedent wordt geschapen. ‘Want er zijn maar weinig gevallen echt gelijk.'
Uitstel van uitstel van gezinshereniging (ve23000203)
De voorlopige voorzieningenrechter van Rb Haarlem maakte op 7 december 2022 korte metten met de nareismaatregel van de regering. Betty de Hart analyseert de uitspraak en bespreekt de implicaties van de mededeling van de staatssecretaris. Ook gaat ze in op verschillen met EHRM-arresten over Deense en Zweedse wachttijden bij gezinshereniging van subsidiair en tijdelijk beschermden. Aan het eind vat ze de bodemuitspraak van 22 december jl. over de nareismaatregel samen: dezelfde uitkomst én een stap verder.
Een kwestie van interpretatie (ve23000204)
In de verwesteringsrechtspraak blijkt Nederland strikter te oordelen over de vervolgingsgrond ‘specifieke sociale groep’ en over mannelijke asielzoekers dan enkele andere EU-lidstaten. Sabaoon Pamir beschrijft de verschillen op basis van analyse van rechtspraak uit Oostenrijk, Frankrijk, België en Duitsland. De Afdeling bestuursrechtspraak verwijst zelden naar rechtspraak uit andere EU-lidstaten Volgens Pamir moet de Afdeling zich ‘rekenschap geven van de wijze waarop rechters in andere EU-lidstaten het Unierecht interpreteren.'
En verder:
* pleit Lieneke Slingenberg in het redactioneel voor een overheid die handelt op grond van en in overeenstemming met het recht (ve23000198);
* ziet Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira een gevaarlijk risico op discriminatie in de nieuwe CBS-bevolkingsindeling (ve23000205);
* gaat Marnix Visscher in op de uitspraak van de Afdeling op 28 september 2022 over de mogelijkheid van geloofsgroei (ve23000206);
* bespreekt Lianne Hooijmans de vraag of een cliënt die in Iran al niet altijd naar de moskee ging en in Europa van zijn geloof afviel, een afvallige is of een atheïst (ve23000207);
* en houdt Sander Schuitemaker, juridisch adviseur bij Defence for Children, aan een eerdere zaak het wrange gevoel over dat ‘adequate behandeling’ van deze zaak door de overheid afhankelijk bleek van het toevallige bestaan van een ECPAT-zusterorganisatie in Burundi (ve23000208).