Nieuws

De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 22 november 2023 in drie zaken einduitspraak gedaan over de prejudiciële vraag die de Afdeling aan het HvJEU had gesteld en waarop het Hof 30 maart 2023 heeft geantwoord (ve23000726). De Afdeling legt het antwoord van het Hof zo uit dat als de staatssecretaris een voorlopige voorziening vraagt bij de Afdeling (ve23002525 en ve23002526) in een Dublinzaak dan wordt de overdrachtstermijn alleen opgeschort, als de rechtbank een vovo ook al heeft toegewezen. Heeft de rechtbank dat niet gedaan, dan heeft het toewijzen van een vovo door de Afdeling bestuursrechtspraak geen gevolgen voor de overdrachtstermijn. Die blijft dan dus doorlopen. Is de termijn van zes maanden verstreken? Dan kan de asielzoeker niet meer teruggestuurd worden naar een andere EU-lidstaat en zal de staatssecretaris de asielaanvraag zelf moeten behandelen. De Afdeling heeft in uitspraak ve23002524 overwogen dat dit ook geldt indien de vovo door de vreemdeling is ingediend bij de Afdeling. Verder schets de Afdeling de verstrekkende gevolgen van deze uitspraken omdat het verlopen van de overdrachtstermijn in veel zaken betekent dat de staatssecretaris zelf de asielaanvragen moet behandelen. Ook geeft de Afdeling twee mogelijke oplossingen. De rechtbanken zouden door eerder dan nu het geval kunnen beslissen op een verzoek om een vovo. Of de wetgever kan zich beraden over de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan art. 27  lid 3 Dublinverordening omdat dit artikel ook andere keuzemogelijkheden biedt bij het bepalen van het moment wanneer de overdrachtstermijn start of opgeschort wordt. Voor de drie asielzoekers betekenen de uitspraken dat de overdrachtstermijn is verstreken. De staatssecretaris mag hen niet meer terugsturen naar Duitsland of Denemarken en zal zelf de asielverzoeken in behandeling moeten nemen.

In aflevering 15 zijn 10 uitspraken en 1 noot opgenomen. Mark Klaassen behandelt in zijn noot de toepassing van art. 17 Gezinsherenigingsrichtlijn. De zaak gaat over een asielstatushouder die buiten de nareistermijn gezinshereniging heeft aangevraagd met zijn echtgenote. De rechtbank is van oordeel dat hoewel de aanvraag wordt afgewezen vanwege het niet voldoen aan het middelenvereiste, op grond van art. 17 Gezinsherenigingsrichtlijn toch toelating en verblijf moeten worden toegestaan. Art. 17 is niet omgezet in nationale wet- of regelgeving, en daarom kan er rechtstreeks een beroep worden gedaan op deze richtlijnbepaling. De Afdeling heeft eerder overwogen dat indien er sprake is van een gezinslid dat niet behoort tot het kerngezin die op basis van de Richtlijn een recht op gezinshereniging kan hebben, de belangenafweging i.h.k.v. art. 17 hetzelfde is als de belangenafweging die moet worden gemaakt op basis van artikel 8 EVRM (ABRvS 29 maart 2019, ECLI:NL:RVS:2019:980, JV 2019/98 m.nt. Boeles). Als het echter gaat om een gezinsband die valt binnen de definitie van het gezin zoals neergelegd in art. 4 lid 1 Gezinsherenigingsrichtlijn zoals in deze zaak een echtgenote, moet er volgens de Afdeling echter een aparte belangenafweging worden gemaakt (ABRvS 5 januari 2023, ve23000078, JV 2023/64 m.nt. Klaassen). Helaas heeft deze aflevering maar 1 noot, maar niet getreurd, in aflevering 16 wordt dat ruimschoots goed gemaakt. Veel leesplezier.

In het vandaag verschenen novembernummer van A&MR:
* concluderen Younous Arbaoui en Betty de Hart dat de autonomie van huwelijksmigranten te sterk wordt beperkt door de controversiële regeling van het vijfjarig afhankelijk verblijfsrecht. Gezien het Istanbul-Verdrag valt die termijn van vijf jaar buiten de beoordelingsruimte van de nationale staat. Ook het beleid inzake huiselijk geweld is in strijd met het Istanbul-verdrag. En regelmatig misbruiken referenten de regeling door de IND te bellen als de huwelijksmigrant zich niet conform diens wensen gedraagt (ve23002469);
* constateert Viola Bex-Reimert dat al vóór de Toeslagenaffaire en het ABRvS-reflectieverslag de Afdeling de eis aanscherpte dat de staatssecretaris kenbaar moest motiveren welke rol verklaringen van derden hebben gespeeld. Gezien het algemeen bestuursrechtelijk en Unierechtelijk kader is de rol van derde-deskundigen bij een vermeende bekering te beperkt. Anders dan in andere deelgebieden van het bestuursrecht doet de staatssecretaris tot nu toe nauwelijks iets met (contra-)expertise van derden (ve23002470);
* spreekt Peter Rodrigues over zijn loopbaan, naar aanleiding van zijn afscheid als Leids hoogleraar migratierecht: ‘Dat je bijdraagt aan de intellectuele vorming van studenten, dat was het allergrootste genoegen.’ Hoe dun de pannenkoek ook is, hij heeft altijd twee kanten. ‘Dus je kunt zeggen dat meisjesbesnijdenis bij een baby echt niet mag, maar dan moet je ook de andere kant zien: dat er misschien talloze moeders uit Guinee naar Nederland komen die zeggen dat hun baby besneden dreigt te worden’ (ve23002471);
* ziet Ricky van Oers een formalistische houding in een uitspraak over een afgewezen naturalisatieverzoek. Omdat een Nederlandse echtgenoot vierenhalve maand in Kenia zijn zieke schoonvader verzorgde, verklaarden rechtbank en Afdeling het beroep van de echtgenote tegen de afwijzing ongegrond – terwijl deze ruim aan de eis van drie jaar huwelijk en samenwoning voldeed en onafgebroken in Nederland verbleef (ve23002473);
* beantwoorden Anna Chatelion Counet en Lianne Hooijmans de vraag welke argumenten kunnen worden aangevoerd tegen afwijzingen van asielaanvragen van ‘Syrische terugkeerders’, die voorafgaand aan hun asielverzoek heen en weer zijn gereisd naar Syrië. Hun asielaanvragen worden steeds vaker afgewezen – ten onrechte, betogen de auteurs (ve23002475).
* verslaan Danielle Snaathorst en Yasemin Savci het symposium van de Specialistenvereniging migratierechtadvocaten (SVMA), waarin van alle kanten de vraag werd besproken hoe het evenredigheidsbeginsel een grotere rol kan spelen bij de besluitvorming door bestuursorganen. Hoe kan dit beginsel in het vreemdelingenrecht tot zijn recht komen en welke rol speelt de advocatuur hierbij? (ve23002474)
* las Jordan Dez het proefschrift van Nawal Mustafa, ‘A Moment for Decolonial Joy’, en hoorde ze hoe de promotie verliep (ve23002472);
* schreef Stefan Kok in het licht van de aanstaande Kamerverkiezingen dat keuzes moeten worden gemaakt om een houdbaar en humaan asielsysteem, in overeenstemming met mensenrechten, te integreren in een migratiebeleid voor de toekomst (ve23002468);
* en laat Jorg Werner in de column zien hoe zijn cliënt de ware aard van de IND onthulde (ve23002476). 

Het Hof van Justitie EU heeft op 9 november 2023 vragen van de rechtbank Den Haag zp 's-Hertogenbosch van 22 februari 2022, ve22000465, in een zaak over een gezin met 6 minderjarige kinderen uit Libië, waarvan er vijf onder toezicht zijn gesteld, beantwoord. Het Hof antwoord dat artikel 15 van de Kwalificatierichtlijn zo moet worden uitgelegd dat de IND bij een persoon die om internationale bescherming verzoekt, alle relevante elementen die betrekking hebben op zowel de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de verzoeker als de algemene situatie in het land van herkomst moet onderzoeken, alvorens vast te stellen welk soort ernstige schade deze elementen eventueel kunnen staven. Verder moet art. 15 onder c van die richtlijn zo worden uitgelegd dat rekening moet kunnen worden gehouden met andere elementen betreffende de individuele status en persoonlijke situatie van de verzoeker dan de enkele omstandigheid dat hij afkomstig is uit een gebied van een bepaald land waar zich „the most extreme cases of general violence” voordoen in de zin van het arrest van het EHRM van 17 juli 2008, N.A, ve08001267. Ten slotte moet art. 15 onder b zo worden uitgelegd dat de intensiteit van het willekeurig geweld dat heerst in het land van herkomst van de verzoeker het in die bepaling omschreven vereiste van individualisering van de ernstige schade niet kan afzwakken.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 8 november 2023 vragen gesteld aan het Hof van Justitie EU over de uitleg van de Procedurerichtlijn en onder welke omstandigheden het verlengen van de standaardbeslistermijn voor asielverzoeken van zes maanden met maximaal negen maanden wel in overeenstemming is met deze richtlijn. Valt een geleidelijke toename van asielaanvragen hier ook onder en wat als er al achterstanden bestonden voor die toename begon? De behandeling van het hoger beroep in deze zaak zal worden aangehouden tot het Hof van Justitie EU uitspraak heeft gedaan. 

In deze derde EU-update van 2023 geven Barbara Safradin, secretaris bij de Commissie Meijers, en Nicole Visco Comandini, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de recente ontwikkelingen op het gebied van migratie en asiel in de EU en de EU-wetgevingsvoorstellen in het derde kwartaal van 2023. In dit overzicht zijn onder meer de laatste ontwikkelingen opgenomen met betrekking tot de volgende onderwerpen: de overeenkomst tussen de EU en Tunesië, het Europees Pact inzake Migratie en Asiel, de verantwoordingsplicht van Frontex en de tijdelijke bescherming van Oekraïners in de EU.

In aflevering van 14 zijn 20 uitspraken en 6 noten verschenen. Noot René de Groot bij een arrest van het HvJEU met nadere uitwerkingen van de regels die het Hof heeft geformuleerd in het arrest Tjebbes en het ontvangen van een tijdige waarschuwing dat men de nationaliteit kan verliezen. Verder gaat hij in op het wetsvoorstel wijziging van het vervalmechanisme van art.15 lid 1 sub c RWN, begeleid door een overgangsregeling voor oude gevallen. Noot Ulli Jessurun d’Oliveira bij het arrest van de HR over de mogelijkheid voor twee dochters om op grond van het Nederlanderschap van hun moeder overeenkomstig het in 2010 ingevoerde artikel 6 lid 1 sub i RWN (latente Nederlanders) te opteren voor het Nederlanderschap. De moeder had ten tijde van haar huwelijk in 1955 met een Nederlandse man, de Nederlandse en Israëlische nationaliteit. Gelet op de uitleg van art 5 WNI (oud) heeft zij daarbij haar Nederlandse nationaliteit niet verloren. Noot David Kuiper bij de einduitspraak van de Afdeling bij het arrest van het HvJEU C, B en X over de ambtshalve rechtmatigheidstoets. De Afdeling merkt de voorwaarden voor een rechtmatige bewaring alsnog als een kwestie van openbare orde aan en geeft meteen zelf de beperktheid van de eigen visie aan als zij vaststelt dat ambtshalve toetsing er niet toe mag leiden dat de rechter treedt in de toetsing of beoordeling van de rechtmatigheid van een ander besluit dan het besluit waartegen beroep is ingesteld. Is hier geen sprake van een gemiste kans? Noot Karin Zwaan bij uitspraak Afdeling die ziet op de vereisten voor het kunnen tegenwerpen van een beschermingsalternatief in de zin van artikel 31 lid 4e Vw. Kan worden verwacht dat de vreemdeling zich onder de bescherming kan stellen van een ander land waar hij zich op zijn nationaliteit kan beroepen? Noot Frans Willem Verbaas bij twee uitspraken van de rechtbank Den Haag over verzoek om overbrenging van Afghaanse bewakers. Hierbij werd in de ene zaak beroep gedaan op de Kamerbrief van 11 oktober 2021 en in de andere zaak op de ‘Tolkenregeling’. Verder gaat Verbaas in op de (on)mogelijkheid te toetsen aan het evenredigheidsbeginsel. Tenslotte een noot van Nikki Vreede bij een rechtbankuitspraak waarin de toetsing van gezinshereniging van jongvolwassenen met hun ouders op grond van artikel 8 EVRM centraal staat. Hoe de Afdeling hier tegenaan kijkt zullen we naar verwachting in het eerste kwartaal van 2024 kunnen teruglezen.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 18 oktober 2023 einduitspraak gedaan in drie zaken van Turkse vreemdelingen die al meer dan 40 jaar rechtmatig verblijf hadden in Nederland en waarvan de verblijfsvergunning wegens het plegen van misdrijven was ingetrokken. Tot juli 2012 kon de Staatssecretaris het verblijfsrecht van een vreemdeling niet intrekken als deze meer dan 20 jaar rechtmatig verblijf had. De aanscherping van het openbare orde beleid in 2012 stelde de Staatssecretaris in staat om de verblijfsvergunningen van de drie mannen in te trekken. De Afdeling vroeg in 2021 aan het HvJEU of de mannen zich kunnen beroepen op de standstillbepaling van art. 13 Besluit 1/80. En als zij dat kunnen, hoe dat zich dan verhoudt tot de uitzondering van de openbare orde in art. 14 van Besluit 1/80. Het Hof antwoorde in het begin van dit jaar in het arrest S, E en C dat zij een beroep kunnen doen op de standstillbepaling. Een aanscherping van het nationale recht, zoals een nieuwe mogelijkheid om verblijfsvergunningen in te trekken in verband met de openbare orde, kan gerechtvaardigd zijn voor zover zij “geschikt is om de verwezenlijking van het nagestreefde doel van bescherming van de openbare orde te waarborgen en niet verder gaat dan noodzakelijk is om dat doel te bereiken. De Afdeling oordeelt nu in alle drie de zaken dat dat de strengere Nederlandse regels, op grond waarvan een verblijfsvergunning ook na twintig jaar rechtmatig verblijf nog kan worden ingetrokken, voldoen aan de eisen van het HvJEU.

In aflevering 13 zijn 25 uitspraken en 8 noten gepubliceerd. Noten van Sjoerd Thelosen en Aniel Pahladsingh bij 2 arresten van het HvJEU over de rechtspositie van vluchtelingen die (buiten het land van herkomst) strafrechtelijk zijn veroordeeld vanwege een bijzonder ernstig misdrijf. Noot Viola Bex-Reimert bij een Afdelingsuitspraak over intrekking Nederlanderschap ter bescherming van de nationale veiligheid. Viola bespreekt of met de intrekking het doel van beschermen van de nationale veiligheid wel wordt bereikt en de rol van de vernieuwde nationale evenredigheidstoets in deze zaken. Noot van Peter Rodrigues en Mark Klaassen bij een Afdelingsuitspraak over of de staatssecretaris wel voortvarend heeft gehandeld bij het onderzoek naar de beschikbaarheid van adequate opvang in het land van herkomst van een ondertussen meerderjarige vrouw. De notenschrijvers gaan in op het gebrek aan medewerking, waarbij het handelen van de voogd aan de minderjarige wordt tegengeworpen. Daarnaast besteden ze aandacht aan de interpretatie van het arrest T.Q. Noot Viola Bex-Reimert bij een Afdelingsuitspraak waar het ontstaan van een verblijfsgat van 22 dagen onderwerp van de procedure is. In deze zaak kan enkel een beroep worden gedaan op de contra-legem toepassing van het evenredigheidsbeginsel. En dus doet zich de vraag voor welke bijzondere omstandigheden hier mogelijk te identificeren zijn die de formele wetgever niet heeft ingecalculeerd. Noot van Eva Berger en Antoin Khalaf bij de Afdelingsuitspraak waarin is overwogen dat Denemarken geen evident en fundamenteel ander beschermingsbeleid voert voor Syriërs uit gebied Tartous dan Nederland en er geen risico op indirect refoulement bestaat. De notenschrijvers betogen dat gelet op de eerdere uitspraken van de Afdeling van 6 juli het onderhavige oordeel wringt op meerdere plekken. Mark Klaassen stelt in een noot dat de manier waarop een rechtbank in haar uitspraak invulling geeft aan de toets of er sprake is van een meer dan gebruikelijke emotionele band overeenkomt met hoe het EHRM de toets aan vaststelling van gezinsleven voorschrijft en dat het volgen van deze lijn bij zou dragen aan een duidelijker en stabieler toetsingskader. Tenslotte een noot van Lieneke Slingenberg bij een rechtbank uitspraak over het Reglement Onthouding Vertrekkingen (ROV). Waarin deze concludeert dat onvoldoende is onderbouwd dat het gedrag van eiser valt te kwalificeren als een ‘incident met grote impact’. Slingenberg gaat dieper in op wat er juridisch schort aan het COA-maatregelenbeleid.

In het dinsdag verschenen septembernummer van A&MR:
Uitlezen van smartphones in de asielprocedure (ve23002116)
In Nederland ontbreekt een precieze wettelijke grondslag voor het uitlezen van mobiele telefoons van asielzoekers, en voor het gebruiken en bewaren van die informatie. Daarom is de huidige Nederlandse praktijk onrechtmatig. Dat concludeert Evelien Brouwer na een uitgebreide analyse van de vraag in hoeverre deze praktijk verenigbaar is met het recht op privéleven en gegevensbescherming. Tenslotte doet ze aanbevelingen om die onrechtmatigheid op te heffen.
Inschrijving in het kiesregister (ve23002117)
Ulli d'Oliveira ontdekte een vreemd verschil tussen de regelingen voor het kiesregister en voor het Nederlanderschap. Voor inschrijving in het kiesregister worden veel minder documenten toegelaten dan voor stuiting van verlies van de Nederlandse nationaliteit wegens verblijf van dertien jaar of langer buiten de EU. Hij pleit ervoor om inschrijving in het kiesregister ook aan de mogelijkheden voor stuiting van verlies toe te voegen, en bovendien de regelingen verder gelijk te trekken.
Wetenschapper in de media (ve23002120)
Afscheid mag je het niet noemen: Carolus Grütters ging met pensioen, maar doet nog steeds wat hij deed - en vertelt daar vol vuur over. Trudeke Sillevis Smitt sprak met hem naar aanleiding van zijn pensionering, over werken in het migratierecht, moraliteit als gedeelde waarde, media en feiten, en het hoogtepunt van zijn carrière.
Niet meer verantwoordelijk (ve23002121)
De zogenoemde 'chain rule' heeft veel onduidelijkheden en vertragingen veroorzaakt in terugname- en overdrachtsprocedures in Dublinzaken. Welke lidstaat was nu verantwoordelijk voor het asielverzoek? Het HvJ EU heeft op 12 januari 2023 een eind gemaakt aan die onduidelijkheden: er is geen juridische basis voor de 'chain rule'. En na 18 maanden is de eerste lidstaat niet meer verantwoordelijk voor het asielverzoek. Anne Spijkstra licht de uitspraak verder toe.
En verder:
* deelt Sadhia Rafi het tweede deel van de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden asiel (ve23002118);
* verzucht Bram van Melle in het redactioneel: Wás het maar eens komkommertijd (ve23002115);
* geeft Tisanja Abali antwoord op de vraag of het verblijfsrecht van een derdelander met afgeleid verblijfsrecht verloren gaat bij indiening van een aanvraag voor gezinshereniging met zijn vrouw (ve23002122); en
* staat Heidy van Elk, sociaal-juridisch medewerker bij STIL Utrecht, stil bij het Zuid-Amerikaanse gezin dat na uitzetting opnieuw vluchtte naar Nederland, en pas na het starten van een procedure bij de VN uiteindelijk asiel kreeg (ve23002123).