Nieuws

Het HvJEU heeft in de zaak C, B en X voor recht verklaard dat de nationale rechter ambtshalve de eventuele niet-naleving van een door de vreemdeling niet aan de orde gestelde rechtmatigheidsvoorwaarde van vreemdelingenbewaring moet vaststellen. Volgens het nationale recht is de rechter enkel bevoegd om de door de vreemdeling aangevoerde feiten en omstandigheden te beoordelen. Als de rechter ambtshalve constateert dat de detentie onrechtmatig is moet hij de detentie laten voortduren. Met het arrest van heden heeft het Hof verklaard dat deze rechtspraktijk onverenigbaar is met het Unierecht.

Wie burgert zwaarder in? (ve22002989)
Bij de zoveelste verandering van de inburgeringsregels zijn begin dit jaar de eisen weer verzwaard. Daarbij is het overgangsrecht bovendien onduidelijk. Daarom analyseert Guido le Noble wie nu precies wel en wie niet aan de nieuwe regels moet voldoen. Zo blijkt onder andere dat de oude wet van toepassing blijft op degenen die voorheen als vrijwillige inburgeraar een lening konden afsluiten.
Niet kritisch genoeg (ve22002990)
Mensen die voor een Nederlands minderjarig kind zorgen terwijl ze zelf geen Nederlander of EU-burger zijn, kunnen een zogenoemd ‘Chavez-verblijfsrecht’ krijgen. Volgens de Nederlandse overheid is dit een tijdelijk verblijfsrecht, voor in beginsel vijf jaar, omdat het afgeleid is van het verblijfsrecht van het kind. Maar het Europese Hof van Justitie besliste onlangs dat dat niet klopt – waardoor vele ‘Chavez-ouders/verzorgers’ in Nederland kunnen blijven. Elles Besselsen en Mirjam den Besten analyseren de uitspraak en de context ervan. Volgens hen hadden Nederlandse rechters de redenering van de Nederlandse regering al veel eerder kritisch tegen het licht moeten houden.
Zelfdenkzaamheid bevorderd
Ziet het vreemdelingenrecht er beter uit, na de kritiek die in de Toeslagenaffaire is losgebarsten? Vreemdelingenjuristen vroegen in diverse publicaties om bezinning en verbetering. Op 13 oktober congresseerden advocaten, bestuursrechters en IND-ambtenaren over de ontwikkelingen. Barbara Safradin (ve22002991) brengt de gesprekken in kaart. Karen Geertsema (ve22002992) stelt vast dat de hoogste bestuursrechter de lagere rechters en het openbaar bestuur ‘concrete handvatten voor zelfdenkzaamheid’ heeft gegeven. En dat ook de IND-top wil veranderen. Maar de wétgever krijgt van haar ‘ook in deze herkansing geen voldoende’.
Tomas Weteringsprijs
Aan het eind van het congres van 13 oktober kreeg Ellen Gelok, advocaat vreemdelingen- en sociaal recht in Amsterdam, de Tomas Weteringsprijs uitgereikt. Volgens de jury werkte zij ‘lang voordat de toeslagaffaire aan het licht kwam, dikke processtukken consciëntieus uit om in zuiver juridische betogen aandacht te vragen voor de klemmende gevolgen’. En met een kantoorgenoot forceerde zij de genoemde doorbraak bij het Europese Hof van Justitie over het ‘Chavez-verblijfsrecht’.
En verder:
* beantwoordt Meryem Sayin (ve22002996) de vraag: kan een student die ooit een inreisverbod kreeg maar nu een verblijfsvergunning heeft, de informatie over dat inreisverbod van internet laten halen?
* schrijven Johan ten Berg en Taco Groenewegen (ve22002993) de Kroniek Algemene wet bestuursrecht in het migratierecht;
* verslaat Linus Hesselink (ve22002994) de promotie van Lynn Hillary over het wederzijds vertrouwen tussen EU-landen als algemeen rechtsbeginsel, en wat dat betekent voor het EU-migratiebeleid en nationale immigratiebeslissingen;
* had Annelies Hoftijzer (ve22002995) de angstige droom dat ze staatssecretaris was: migranten bij aankomst visiteren om de identiteitsdocumenten veilig te stellen die zijn verborgen in lichaamsopeningen?
* en kreeg advocaat Pim Fischer (ve22002997), toen hij rechtsbijstandsvergoedingen aanvroeg, te horen dat het ‘kansloos procederen’ was, in een zaak waarin uiteindelijk bepaalde vreemdelingen recht kregen op bijstand, kinderbijslag en andere toeslagen. 

In JV 2022 aflevering 14 zijn 12 uitspraken en 4 noten verschenen. Adam Diels bespreekt in zijn noot het nieuwe toetsingskader bij wijzigingsverzoeken van persoonsgegevens in de BRP. Het gaat onder andere over de genuanceerdere maatstaf die sinds mei van dit jaar geldt en hoe die maatstaf er precies uitziet. Mirjam van Riel gaat in op de belangenafweging bij artikel 8 EVRM. Ze behandelt een aantal relevante factoren, zoals het economisch welzijn van Nederland en de weging daarvan, een werkinstructie van de IND en de rechterlijke toets die hierbij komt kijken. Jannie van der Sleen heeft het over het horen van vreemdelingen met een verstandelijke beperking. Ze schrijft over de complexiteit van dit horen en gaat in op verschillende niveaus van intellectueel functioneren, de gevolgen van een verstandelijke beperking voor de communicatie tijdens een gehoor en de mogelijke aanpassingen van de communicatie tijdens een gehoor. Margot Vennik bepleit meer aandacht voor het horen van de vreemdeling in de procedure visum kort verblijf. Volgens haar dient er meer ruimte te zijn voor het doen van een persoonlijk verhaal, zeker als er aan de intenties van de vreemdeling wordt getwijfeld. Ze stelt in elk geval dat een positieve trend te bespeuren valt.

Het Hof heeft vandaag de prejudiciële vragen van VK Zwolle (ve21000297) beantwoord over de samenloop van de bedenktijd voor slachtoffers mensenhandel en het nemen van een overdrachtsbesluit o.g.v. de Dublinverordening. Het Hof verklaart voor recht dat een overdrachtsbesluit in de zin van de Dublinverordening onder het begrip „verwijderingsmaatregel” valt en dat de voorbereidende maatregelen voor het overdrachtsbesluit de bedenktijd niet van haar nuttige werking mogen beroven.

De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is verlengd tot 4 maart 2024. Dat heeft de Europese Commissie besloten. Dit betekent dat Oekraïners, vluchtelingen met een permanente verblijfsvergunning of asielvergunning in Oekraïne een jaar langer recht hebben op verblijf in Nederland. De richtlijn kan nog een keer met een periode van een jaar worden verlengd. De tijdelijke bescherming eindigt als de maximale duur is verstreken of een veilige terugkeer naar Oekraïne mogelijk is. 

In JV 2022 aflevering 13 zijn 12 uitspraken en 6 noten verschenen. Eva Berger en Germa Lourens gaan in hun noot in op de vaststelling van minderjarigheid, naar aanleiding van het arrest Darboe & Camara van het EHRM. Het gaat over de Nederlandse praktijk, rechtsmiddelen die je in kunt zetten tegen de de uitkomst van een leeftijdsvaststelling en of het Nederlands beleid aangepast dient te worden of niet. De noot van Kees Groenendijk betreft het samenspel tussen de Chavez-status en Richtlijn 2003/109 (langdurig ingezetenen) Hij schrijft meer specifiek over onder andere het afgeleide karakter van de Chavez-status en de betekenis van het arrest voor de Nederlandse praktijk. Olaf van Loon behandelt in zijn noot een uitspraak van de Afdeling omtrent de Bahaddar-exceptie. Tevens vergelijkt hij de uitspraak met een overzichtsuitspraak van de Afdeling van 22 juni 2022. Pieter Krop geeft in zijn noot een overzicht van de nieuwe categorisering van de boeteoplegging zoals bedoeld in de Wet arbeid vreemdelingen. Mark Klaassen geeft in zijn noot de uitspraak weer waarin is bepaald dat er altijd een belangenafweging moet worden gemaakt bij art. 8 EVRM. Hij betrekt tevens een latere uitspraak van de Afdeling, waarbij hij opmerkt dat de Afdeling niet geheel consistent is geweest bij haar overwegingen. Ten slotte gaat Miriam Quené in op een uitspraak van de Afdeling wat betreft het duurzaamheidsvereiste in het kader van de bestaansmiddelentoets bij gezinshereniging. Ze bespreekt uitvoerig de duurzaamheidstoets, de ingangsdatum van de verblijfsvergunning, de algemene evenredigheid en meer.

De voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag (civiel) heeft op 6 oktober 2022 in een Kort Geding de vordering van VluchtelingenWerk Nederland (VWN) om asielopvang zo spoedig mogelijk in overeenstemming te brengen met de daarvoor geldende normen grotendeels toegewezen. Op de Staat (en het COA) rust de verplichting om asielzoekers menswaardig op te vangen. Die verplichting wordt ingevuld door in Europees verband vastgestelde normen. De huidige opvang in en rond Ter Apel en in (crisis-)noodopvanglocaties voldoet op onderdelen niet aan die normen. De Staat en het COA zijn veroordeeld ervoor te zorgen dat die opvang wel aan deze normen voldoet. Aan sommige normen moet direct worden voldaan en aan andere op een zo kort mogelijke redelijke termijn.

In deze derde EU-update van 2022 geeft Barbara Safradin, werkzaam als secretaris bij de Commissie Meijers, een overzicht van de recente EU migratie- en asielontwikkelingen in het derde kwartaal van 2022. Aan bod komen: de oorlog in Oekraïne, recente Russische maatregelen en impact op de EU-lidstaten, migratie ‘instrumentalisering’, situatie op de westelijke Balkanroute, het Tsjechische EU voorzitterschap, en tot slot het recente Nederlandse asielakkoord.

De staatssecretaris hecht te veel waarde aan een eerder ongeloofwaardig bevonden bekering, wanneer een vreemdeling in een nieuwe asielprocedure stelt dat sprake is van zogenoemde geloofsgroei. Als een vreemdeling verklaart dat hij zijn bekering heeft voortgezet of geïntensiveerd, moet de staatssecretaris de geloofwaardigheid van de bekering opnieuw inhoudelijk beoordelen. Verklaringen over geloofsgroei kunnen leiden tot een andere beoordeling. Het is niet uit te sluiten dat vreemdelingen nu beter over hun bekering kunnen verklaren. Deze verklaringen kunnen in algemene zin voldoende zijn voor een nieuwe inhoudelijke geloofwaardigheidsbeoordeling van de bekering. De staatssecretaris moet de verklaringen uit de eerdere en opvolgende asielprocedure dan in samenhang beoordelen.

Wat is houden van? (ve22002604)
Vreemdelingen wier relatie als schijnrelatie is bestempeld, kunnen moeilijk het tegendeel bewijzen. De overheid hoeft slechts aan te tonen dat partners niet alles over elkaar weten of niet altijd samenwonen of tegenstrijdige verklaringen geven – terwijl de vreemdelingen moeten aantonen dat zij echt van elkaar houden. Culturele verschillen worden niet geaccepteerd als afdoende verklaring voor tegenstrijdige verklaringen. Nina Fokkink beschrijft de bewijsproblemen aan de hand van jurisprudentie van de afgelopen twaalf jaar. 
Vreemdeling vastzetten? (ve22002606)
Vreemdelingen mogen nooit als gevangenen worden behandeld. Omdat het Europese Hof van Justitie de eisen aanscherpte, is een Nederlands wetsvoorstel voor vreemdelingenbewaring volgens Galina Cornelisse in strijd met het Unierecht. En de Nederlandse rechter zal veel kritischer dan tot nu toe moeten kijken naar hoe het bewaringsregime in de praktijk wordt toegepast.
‘Nederland zal worden teruggefloten’ (ve22002609)
De regering heeft maatregelen genomen om het aantal vluchtelingen in Ter Apel terug te brengen. De Commissie Meijers, onafhankelijke groep van experts die adviseert over Europees recht, beargumenteerde kort daarna dat Nederland teruggefloten zal worden. In het advies geeft de Commissie ook de mogelijkheden aan om over het uitstel van gezinshereniging binnen drie maanden een uitspraak van het Europese Hof van Justitie te krijgen.
‘Iedereen wil weg’ (ve22002607)
Asielzoekers die in Griekenland een verblijfsstatus hebben gekregen, willen niet in het land blijven omdat de levensomstandigheden erg slecht zijn. Daarom sturen Nederland en andere EU-landen hen voorlopig ook niet terug, als ze zijn doorgereisd. Trudeke Sillevis Smitt ging kijken in Griekenland, sprak er met statushouders in Athene en vroeg na bij medewerkers van ngo’s. ‘Er is niet alleen sprake van pushbacks, maar ook van pushforwards.’
Minderjarigen in onzekerheid (ve22002608)
De Raad van State heeft in juni duidelijk gemaakt dat Nederland, door een arrest van het Europese Hof van Justitie, de procedures moet verbeteren voor toelating en terugkeer van alleenstaande minderjarige vreemdelingen. De regering moet bovendien actiever onderzoeken of er wel goede opvang is in het land waar de minderjarige naar teruggestuurd zou worden. Maar volgens Stefan Kok blijft de nadruk op terugkeer bestaan, staat het belang van het kind te weinig centraal en kunnen veel kinderen nog in onzekerheid belanden.
En verder:
* bespreekt Anne Spijkstra (ve22002605) de problemen met een Europese regel waarmee de termijn kan worden verlengd waarbinnen asielzoekers van het ene naar het andere Europese land teruggestuurd kunnen worden;
* verslaan Barbara Safradin en Meryem Sayin (ve22002610) de promotie van Caia Vlieks over de vraag hoe staatloosheid kan worden tegengegaan;
* schrijft Sadhia Rafi (ve22002611) weer de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden;
* beantwoorden Eglantine Weijmans en Marieke van Zantvoort (ve22002613) een moeilijke vraag over inburgering;
* en herinnert Niels Vlasman (ve22002615) zich een ongewenste held.