Nieuws

In de zesde aflevering staan 18 uitspraken en 5 noten. Galina Cornelisse bij een Afdelingsuitspraak over vals bevonden zeemansboekjes, waarna de vreemdelingen in grensdetentie werden gesteld. De Afdeling lijkt het toetsingskader van de rechtmatigheid van een vrijheidsontnemende maatregel in de grensprocedure te verleggen en de uitspraak roept de vraag op of het toetsingskader voor de rechtmatigheid van de grensdetentie is veranderd naar aanleiding de arresten Landkreis Gifhorn en C, B en X. Vardâyani Djwalapersad en Karin de Vries bij het arrest van het Gerechtshof Den Haag over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. Het Gerechtshof oordeelt dat de werkwijze van de KMar in het kader van het Mobiel Toezicht Veiligheid, waarbij aan ‘ras’ gerelateerde kenmerken een rol kunnen spelen bij de beslissing om iemand te controleren, verboden rassendiscriminatie oplevert. Een belangrijke juridische vraag in dergelijke gevallen is hoe kan worden aangetoond dat selectie op grond van ‘ras’ heeft plaatsgevonden. Verder gaan zij in op hoe een controle op ‘ras’ gebaseerde vooroordelen voorkomen kan worden. Lieneke Slingenberg bij een rechtbank uitspraak over het regime in de Handhaving en Toezichtlocatie (HTL) in Hoogeveen. De uitspraak heeft veel relevante aspecten. Slingenberg beperkt zich tot een aantal onderdelen van het beroep op de artikelen 3, 5 en 8 EVRM. Opmerkelijk is dat de rechtbank de vreemdeling lijkt aan te sporen om hoger beroep in te stellen ondanks het appelverbod. Tegen de uitspraak is hoger beroep ingesteld, dus wordt vervolgd. David Kuiper en Sjoerd Thelosen schreven een overzichtsnoot bij een aantal rechtbank uitspraken over de ambtshalve rechtsmatigheidstoets bij bewaring sinds het arrest C, B en X. Zij leiden hun noot in met een in memoriam ter herdenking aan de overleden rechter John Bouwman. Hij was de eerste rechter die meende dat de bewaringsrechter tot ambtshalve beoordeling verplicht was. Folke Larsson bij een uitspraak van de voorzieningenrechter VK Amsterdam die oordeelt dat de Oekraïense verzoekster een spoedeisend belang heeft bij een voorlopige voorziening in de bezwaarprocedure tegen het afwijzend besluit van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over het recht op verblijf op grond van de Richtlijn 2001/55/EG (TBRi). Er wordt hierbij ingegaan op de voortdurende beleidswijzigingen van de staatssecretaris. 

De Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 26 april 2023 in twee zaken, ve23000937 en ve23000938, geoordeeld dat de overdracht op grond van de Dublinverordening van vreemdelingen naar Italië wegens het gebrek aan opvangfaciliteiten aldaar niet mogelijk is. De vreemdelingen zouden dan in een toestand van zeer verregaande materiële deprivatie in strijd met art. 3 EVRM en art. 4 Handvest EU terechtkomen. Dit oordeel is gebaseerd op basis van de circular letter van 5 december 2022 en berichtgeving daarop volgend. Sinds 7 februari is er geen nadere informatie ontvangen. Er kan daarom niet meer van worden uitgegaan dat Italië zal voldoen aan zijn internationale verplichtingen tot opvang (interstatelijk vertrouwensbeginsel). In de uitspraak onder ve23000937 is tevens overwogen dat de staatssecretaris ondeugdelijk heeft gemotiveerd dat de vreemdeling er niet in is geslaagd om met de door hem overgelegde doopakte aan te tonen dat zijn meerderjarig leeftijdsregistratie in Italië onjuist is. De noodtoestand die de Italiaanse autoriteiten op 11 april 2023 met betrekking tot de opvang hebben uitgeroepen is, omdat de zitting van deze uitspraken dateerde van 30 maart 2023, niet betrokken in het oordeel van de Afdeling.

In het vandaag verschenen aprilnummer van A&MR:
Geschikt en noodzakelijk? (ve23000917)
Sinds 1 januari 2022 moeten Turkse gezinsmigranten die zich in Nederland willen vestigen in Turkije slagen voor het inburgeringsexamen. In zijn uitvoerige analyse bespreekt Kees Groenendijk de verenigbaarheid van deze maatregel met het associatierecht EEG-Turkije en met het discriminatieverbod in internationale en EU-instrumenten. De maatregel blijkt niet te voldoen aan de geschiktheid en noodzakelijkheid die het HvJ EU vereist. Bovendien is de maatregel op diverse gronden in strijd met een hele reeks discriminatieverboden.
Olifant in de kamer (ve23000921)
Tijdens het congres ‘Kinderrechten en migratie’, dat op 26 januari 2023 plaatsvond in Leiden, betoogde Peter Rodrigues dat het handelen van ouders niet aan het kind mag worden toegerekend. Hij benoemde de ‘olifant in de kamer: de vrees dat ouders profiteren van de verblijfsrechten van hun kinderen’. In zijn analyse van rechtspraak van de Afdeling en het HvJ EU ziet hij vooruitgang maar ook nodeloze complexiteit.
Verboden onderscheid (ve23000923)
De rechtbank oordeelt met betrekking tot het mvv-verzoek van een Ethiopische vrouw voor verblijf bij haar echtgenoot dat onvoldoende is gemotiveerd waarom Ethiopiërs niet zijn vrijgesteld van het inburgeringsexamen en burgers van sommige andere landen, zoals Zuid-Korea, wel, en dat onvoldoende is gemotiveerd dat bij het inburgeringsvereiste in het buitenland geen sprake zou zijn van selectie op grond van nationaliteit. Ashley Terlouw en Karin de Vries analyseren de uitspraak.
Europees denken (ve23000922)
Sinds afgelopen december is Hanna Sevenster voorzitter van de Vreemdelingenkamer van de Afdeling bestuursrechtspraak. Karen Geertsema en Linus Hesselink spraken de nieuwe voorzitter over ‘de transitie van het denken in vaste lijnen naar iets meer maatwerk’, haar achtergrond in het Europese recht (die goed paste, want ‘in de Vreemdelingenkamer doet iedereen de hele dag niks anders dan Europees recht’) en over lagere rechters, die nu ook prejudiciële vragen stellen.
En verder:
* concludeert Bahija Aarrass in het redactioneel naar aanleiding van de lessen uit de opvang van Oekraïners: 'Het kan dus wel!' (ve23000913);
* schrijft Sadhia Rafi het eerste deel van de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden asiel over 2023 (ve23000924);
* beantwoord Barbara Bierhuizen de vraag of een kind dat is herenigd met de ouder zonder gevolgen voor zijn of haar verblijfsrecht op zichzelf kan gaan wonen (ve23000926);
* presenteren Carolus Grütters, Kees Groenendijk en Helen Oosterom-Staples het overzicht van arresten en zaken van het Hof van Justitie van de Europese Unie (ve23000929);
* en denkt Margrite Kalverboer terug aan de twee kinderen die wel een verblijfsvergunning kregen, maar tegelijkertijd degene verloren die hen de veiligheid bood om goed op te groeien (ve23000930).

In deze eerste EU Update van 2023 geven Barbara Safradin, secretaris bij de Commissie Meijers, en Shania Dharmawan, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de EU-migratieontwikkelingen en de wetgevende en niet-wetgevende voorstellen van de Europese Commissie in het eerste kwartaal van 2023. Aan bod komen onder andere: de laatste ontwikkelingen met betrekking tot het Europees migratie- en asielpact, de situatie op de westelijke Balkanroute en het aantal irreguliere migranten in de EU, laatste ontwikkelingen met betrekking tot de tijdelijke bescherming van Oekraïners in Europa, EU-visumbeleid en tot slot het Zweeds voorzitterschap en de recente migratietop.

De rechtbank Arnhem heeft op 18 april 2023 geoordeeld, in een procedure over een verzoek om een tewerkstellingsvergunning, dat de 24-weken-eis onverbindend is. Uit nationale regelgeving blijkt dat een asielzoeker niet meer dan 24 weken mag werken, dit is in strijd met Europese wetgeving, daarin staat dat een asielzoeker toegang tot de arbeidsmarkt moet hebben. De rechtbank is van oordeel dat de 24-weken-eis de effectieve toegang onnodig beperkt en in strijd is met art. 15 van de Opvangrichtlijn. Het UWV stelt dat er een signaal zou worden afgegeven dat permanent verblijf in Nederland mogelijk is en het zou de terugkeer van asielzoekers bemoeilijken wanneer zij een arbeidsrelatie hebben opgebouwd. Hiervan is geen sprake oordeelt de rechtbank. 
Indien de partijen het niet eens zijn met deze uitspraak, kan er binnen vier weken hoger beroep in worden gesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. 

In de vijfde aflevering staan 20 uitspraken en 5 noten. Mark Klaassen bij een Afdelingsuitspraak over de vraag hoe de verplichting uit artikel 17 EU Gezinsherenigingsrichtlijn om bij de intentie tot afwijzing van een aanvraag een individuele belangenafweging te maken zich verhoudt met de toetsing aan het recht op respect voor gezinsleven zoals beschermd door artikel 8 EVRM. Anna Chatelion Counet bij een Afdelingsuitspraak waarin zij aangeeft dat er nog het een en ander valt aan te merken op het strenge toetsingskader dat de Afdeling hanteert ten aanzien van intrekkingen op grond van het verstrekken van onjuiste gegevens. Zo zou de Afdeling rekening moeten houden met wie de onjuiste gegevens verstrekt heeft en mogelijk met de vraag of er sprake is van opzettelijke misleiding. Nikki Vreede en Elles Besselsen over twee rechtbank uitspraken waarbij het beleid voor gezinshereniging van jongvolwassenen met hun ouders op grond van artikel 8 EVRM centraal staat. Zij menen dat de gewijzigde uitvoeringspraktijk geen stand kan houden in het licht van de jurisprudentie van het EHRM en zij voelen zich met deze uitspraken gesteund in hun standpunt dat de belangenafweging in het kader van artikel 8 EVRM is verdisconteerd in het jongvolwassenbeleid en niet meer in het nadeel van de vreemdeling kan uitvallen als eenmaal vaststaat dat aan alle voorwaarden van het beleid is voldaan. Maarten den Heijer over een rechtbank uitspraak over Bloedwraak, of Tirana, waar het slachtoffer en zijn familie enkele maanden verbleven na de aanslag en voorafgaand aan hun reis naar Nederland, kan gelden als vestigingsalternatief. Folke Larsson bij een rechtbank uitspraak over de beëindiging door de burgemeester van de gemeentelijke opvangvoorzieningen op grond van de Regeling opvang ontheemden Oekraïne. 

In het vandaag verschenen maartnummer van A&MR:
Begrijpen we elkaar wel? (ve23000701)
Als asielzoekers 'laaggeletterd' zijn door bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, wordt hun asielrelaas eerder als ongeloofwaardig beoordeeld, omdat in hun manier van verklaren al snel sprake is van tegenstrijdigheden, ongerijmdheden of vaagheden. Daarom beschrijft Meeuw Kollen wat het betekent om laaggeletterd te zijn of een licht verstandelijke beperking te hebben, analyseert zij rechtbankuitspraken waarin de problemen duidelijk worden, en geeft zij tips en praktische verbeterpunten voor het horen en beslissen.
Belofte maakt schuld (ve23000703)
Op grond van het buitenschuldbeleid kan een verblijfsvergunning worden verleend aan mensen die buiten hun schuld niet uit Nederland kunnen vertrekken. Maar in de praktijk worden die vergunningen nauwelijks gegeven, door steeds restrictievere voorwaarden, zwaardere bewijslast en een enorm overvloedige bureaucratie. Robin van Oene schetst de knelpunten en geeft aanbevelingen, opdat het buitenschuldbeleid ‘eindelijk gaat werken als het beoogde veiligheidsventiel’.
Nationaliteitsrecht en de EU (ve23000704)
In een lange reeks beslissingen over de verhouding tussen nationaliteit van een lidstaat en Unieburgerschap zette het Hof van Justitie begin vorig jaar in JY een paar nieuwe stapjes bij het verruimen van het Unieburgerschap tot ‘fundamentele status van de burgers van de lidstaten.’ In zijn kritische analyse beargumenteert Ulli d’Oliveira dat het Hof zich ten onrechte de bevoegdheid aanmeet om in te grijpen in het nationaliteitsrecht van de lidstaten, dat nu afhankelijk is van het Unierecht in ontwikkeling.
Tijdelijke bescherming (ve23000706)
Vanwege de oorlog in Oekraïne zijn zo’n vijfduizend niet-Oekraïense studenten en arbeidsmigranten naar Nederland gevlucht. Zij kregen aanvankelijk de verzekering dat zij in Nederland bescherming kregen op grond van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn (TBRi). De overheid is daar echter op teruggekomen en wil die bescherming voor deze groep eerder stopzetten. Carolus Grütters schetst de achtergrond van de TBRi, de implementatie in Nederland en de recente activering van de TBRi door de EU, en concludeert dat de Nederlandse overheid probeert onder haar Unierechtelijke verplichtingen uit te komen.
En verder:
* staat Petra Werkman in het redactioneel stil bij het belang om verder te kijken dan een naam (ve23000700);
* gaat Joëlla Bravo Mougán in op erkenning voor slachtoffers van mensenhandel met een Dublinclaim en de betekenis van het arrest van het HvJ EU op 20 oktober 2022 voor Nederland (ve23000707);
* deelt Kees Groenendijk waardevolle lessen over de kunst van het annoteren (ve23000708);
* bespreekt Chretienne Peeters de vraag of een Chavez-gerechtigde voor een nieuw naturalisatieverzoek opnieuw leges moet betalen (ve23000709);
* en denkt Barbara Wegelin terug aan dat ene moment, in de vijftien jaar die zij als advocaat mocht werken, dat zij dichterbij was dan ooit bij wat het betekent om te vrezen en te vluchten voor je leven (ve23000710).

In de vierde aflevering staan 11 uitspraken en 4 noten. Bahija Aarrass bij het arrest P.I. van het HvJEU over het begrip politieke overtuiging en in het bijzonder de vraag welke ‘handelingen’ als een “politieke overtuiging” als bedoeld in artikel 10 van de Definitierichtlijn kwalificeren. Wil Eikelboom over het arrest van het HvJEU (B, F en K) over de zogeheten chain rule. Eikelboom: "Om de clou maar meteen te verklappen: de chain rule bestaat niet." Karin Zwaan bij een uitspraak van de Afdeling over een taalanalyse van TOELT en de daar tegenovergestelde contra-expertise van Taalstudio. In deze zaak is er zelfs een totaal verschil van inzicht. Wat kan en moet een rechter dan nog met een betwist deskundigenadvies? Hoe moet zij bijvoorbeeld de bewijswaarde van een dergelijk deskundigenadvies vaststellen? Tineke Strik bij de uitspraak van de Afdeling over de nareismaatregel waarbij de Afdeling net als de rechtbanken en op dezelfde gronden concludeert dat de nareismaatregel in strijd is met het Nederlandse recht en het recht van de EU.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 15 maart 2023 prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie EU over het Nederlandse inburgeringsstelsel. Een Eritrese man heeft niet voldaan aan zijn inburgeringsplicht en er is een bestuurlijke boete van € 500 opgelegd en hij moet een lening van € 10.000 terugbetalen. De Afdeling wil weten of dit inburgeringstelsel in overeenstemming is met de Kwalificatierichtlijn, waarin is opgenomen dat EU-lidstaten asielstatushouders toegang moeten bieden tot integratieprogramma’s. Op 1 januari 2022 is de nieuwe Wet inburgering 2021 in werking getreden. In het nieuwe stelsel hoeven asielstatushouders de inburgeringscursussen en de examens niet meer zelf te betalen en hoeven zij dus hiervoor ook geen lening af te sluiten. Wel blijft de inburgeringsplicht bestaan en kunnen asielstatushouders op verschillende momenten boetes krijgen. De antwoorden van het HvJEU zijn dus ook van belang voor de nieuwe wet.
--- Persbericht ABRvS

De Franse hoogste bestuursrechter heeft op 27 december 2022 geoordeeld dat de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) alleen bescherming biedt voor vreemdelingen met een permanente verblijfsvergunning in Oekraïne. Aangezien niet o.g.v. art. 5 en 7 Richtlijn 2001/55/EU is voorzien in uitbreiding tot andere categorieën personen.
Larsson gaat in zijn noot bij deze uitspraak in op de relevantie voor de Nederlandse rechtspraktijk. In Nederland is in maart 2022, in tegenstelling tot Frankrijk, gebruik gemaakt van de in art. 7 van de RTB geboden ruimte tot uitbreiding van de doelgroep. Welke uitbreiding in juli 2022 weer is ingetrokken. De staatssecretaris informeerde de Kamer dat derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne en die waren geregistreerd in de BRP van de gemeente, per maart 2023 niet meer in Nederland mochten blijven. De richtlijn tijdelijke bescherming kent echter geen bepaling waarin het recht op intrekking van deze gunstigere regeling wordt beschreven. De SvJ&V heeft op 10 februari 2023 aan de Tweede Kamer (TK 19637, 3070, ve23000442) laten weten dat het beëindigen van de tijdelijke bescherming voor derdelanders met een half jaar tot 4 september 2023 is opgeschort.
Meer over de RTB en de gevolgen voor de verschillende categorieën kan u op 7 maart a.s. horen door deel te nemen aan het webinar over de richtlijn. Aanmelden kan hier.