Nieuws

De meervoudige kamer van de rechtbank Den Haag zittingsplaats Roermond heeft op 30 augustus in drie zogenoemde pilotzaken uitspraak gedaan. Het betreffen twee Indiase en een Marokkaanse vreemdelingen die verblijf hebben op grond van de Richtlijn Tijdelijk bescherming (RTB). De SvJ&V heeft het verblijf bij besluit beëindigd per 4 september 2023. De rechtbank komt in tegenstelling tot de rechtbank Den Haag zp Rotterdam in een andere pilot zaak (JV 2023/191 nt C.A. Groenendijk, ve23001848) tot de conclusie dat de de vreemdelingen onder de werkingssfeer van de RTB en het Uitvoeringsbesluit zijn gebracht en vanaf 4 maart 2022 tijdelijke bescherming op grond van het Unierecht heeft verkregen. Als gevolg hiervan wordt de rechtspositie van eiser, alsmede de verplichtingen en bevoegdheden van de SvJ&V jegens eiser als begunstigde van de tijdelijke beschermingsregeling, beheerst door deze Unierechtelijke regelingen. De RTB en het Uitvoeringsbesluit kennen geen bepaling waarin aan de lidstaten een bevoegdheid wordt toegekend om, terwijl de tijdelijke bescherming als zodanig niet is beëindigd doordat de maximale duur is bereikt of een gekwalificeerde meerderheid van de Raad hiertoe beslist, te bepalen dat niet langer toepassing wordt gegeven aan de facultatieve bepaling ten aanzien van begunstigden van de RTB om daarmee in wezen te bepalen dat de tijdelijke bescherming die deze begunstigden reeds hebben verkregen, wordt beëindigd. Omdat de rechtbank concludeert dat de SvJ&V geen bevoegdheid heeft om de tijdelijke bescherming van eiser te beëindigen, behoeven de beroepsgronden die zien op het vertrouwensbeginsel, het rechtzekerheidsbeginsel en het  evenredigheidsbeginsel geen bespreking. 
Op 1 september heeft de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in de zaak waar de uitspraak van VK Rotterdam is gedaan een vovo getroffen dat het besluit beëindiging tijdelijke bescherming derdelanders Oekraïne hangende hoger beroep niet hoeft te worden uitgevoerd, ve23001954.

De Afdeling rechtspraak Raad van State heeft op 30 augustus 2023 in aanvulling op eerdere vragen uit Duitsland, prejudiciële vragen gesteld aan het HvJEU over de situatie waarin vreemdelingen die in Griekenland een vluchtelingenstatus hebben in Nederland een asielaanvraag indienen. Dit naar aanleiding van ingestelde hoger beroepen bij de rechtbank Den Haag zittingsplaatsen Arnhem, 's-Hertogenbosch en Zwolle. De Afdeling wil van het Hof weten of zij de status moeten overnemen of dat onderzoek moet worden gedaan naar de materiële bescherming? Zo nee moet de aanvraag worden behandeld als een eerste asielaanvraag en moet dan rekening worden gehouden met de reeds toegekende status en op welke wijze? Moet Nederland stukken of inlichtingen vragen bij statusverlenende lidstaat? En tenslotte kan een overgenomen vluchtelingenstatus door de onderzoekende lidstaat worden ingetrokken? De behandeling van de hoger beroepen wordt geschorst tot het HvJEU uitspraak heeft gedaan.

In aflevering 11 staan achttien uitspraken en zes noten. Noot Marcelle Reneman bij arrest HvJEU over verhouding tussen de Procedurerichtlijn en de Dublinverordening waar het gaat om tweede of volgende asielaanvragen die zijn gedaan nadat de asielzoeker een periode buiten de EU (en in het land van herkomst) heeft verbleven. Noot Elles Besselsen bij een Afdelingsuitspraak waar de ABRvS een zwaardere motiveringsplicht op legt aan de staatssecretaris als hij in een Chavez zaak beslist dat er geen sprake is van een daadwerkelijke afhankelijkheidsverhouding. Noot Mirjam den Besten bij een Afdelingsuitspraak over een afgewezen naturalisatieverzoek wegens een strafbeschikking met een geldboete onder de beleidsgrens van € 810,- maar waartegen verzet is ingesteld waardoor er een strafzaak open blijft staan. Noot van Sjoerd Thelosen bij een Afdelingsuitspraak over de situatie dat een omzetting van een bewaringsmaatregel een eerdere onrechtmatigheid kan neutraliseren, wat met een categoriewijziging niet kon. Waarom is dat beschermingsniveau lager geworden, terwijl het juist de bedoeling was om de rechtsbescherming te verbeteren? Noot van Nina Fokkink bij de uitspraak van de Afdeling over grondslag simultaan gehoor schijnrelaties. Tenslotte een noot van Corrien Ullersma bij een uitspraak van VK Rotterdam over samenwerkingsverplichting op grond van art. 5 lid 2 Gezinsherenigingsrichtlijn in een Eritrese nareis zaak. De rechtbank overweegt dat je “uit menselijke oogpunt” niet kan blijven volstaan met aanbieden van nader DNA onderzoek. Of zoals de notenschrijfster verwoord, Het arrest E. is een cadeau dat je kunt blijven uitpakken, steeds meer lagen worden zichtbaar.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in twee uitspraken van 16 augustus 2023, ve23001865 en ve23001866 geoordeeld dat de Staatssecretaris bij de toepassing van de Dublinverordening voor Bulgarije terecht uitgaat van het interstatelijk vertrouwensbeginsel en dat de vreemdelingen niet aannemelijk hebben gemaakt dat zij een reëel risico lopen bij terugkeer naar Bulgarije terecht te komen in een situatie die in strijd is met art. 4 EU Handvest en art. 3 EVRM. Ondanks dat pushbacks plaats vinden aan de grens van Bulgarije, heeft de rechtbank terecht overwogen dat Dublinclaimanten geen reëel risico lopen om slachtoffer te worden van pushbacks in Bulgarije. Gelet op de overlegde informatie (zie bijlagen bij de uitspraak) komt de Afdeling tot de conclusie dat er geen aanknopingspunten zijn dat Dublinclaimanten bij terugkeer naar Bulgarije geen toegang tot opvang hebben. De vreemdelingen hebben in hun individuele situaties niet aannemelijk gemaakt dat er een reëel risico bestaat op een behandeling in strijd met art 4 EU Handvest en art. 3 EVRM. De Afdeling ziet tot slot in de prejudiciële vragen over de (on)deelbaarheid van het interstatelijk vertrouwensbeginsel van de VK ’s-Hertogenbosch, zoals eerder overwogen in ABRvS 8 september 2022, ve22002533, onder 5.1 en 5.1.1 geen aanleiding om de zaken aan te houden in afwachting van de beantwoording van die vragen. 

In het dubbeldikke zomernummer verschijnt:  
Wat is er gaande in het migratierechtelijk promotieonderzoek?   
25 jonge wetenschappers schetsen, gegroepeerd in zes thema's, hun belangrijkste onderzoeksvragen en -methoden.   
Focus op rechtspraak   
–Kris van der Pas: Hoe procederen ngo’s strategisch in het asielrecht? (ve23001752)  
–Hannah Hübner: Hoe gaan rechters om met werkdruk? (ve23001753)  
–Elise Filius: Way doet de nationale rechter met politiek gevoelige asiel- en overleveringszaken? (ve23001754)  
–Mónica Ávila Currás: Interventions of European States in other States’ ECtHR migration cases (ve23001755)  
–Jessica Sarue Klüger: Carving out a right to expel at the ECtHR (ve23001756)  
Uitsluiting & vormgeving van alternatief   
–Rory Sugrue: Exclusion in international refugee law (ve23001757) 
–Gezy Schuurmans: Policy and case selection in domestic prosecutions of international crimes (ve23001758) 
–Imke Smits: Vreemdelingenrecht X regulier bestuursrecht? (ve23001759) 
–Isabella Leroy: Refugee camps as distinct legal spaces (ve23001760) 
–Jordan Dez: Political rights of undocumented migrants (ve23001761) 
–Greta Albertari: The EU process of codification of measures eroding asylum law (ve23001762) 
Nieuwe vormen van juridische verantwoordelijkheid   
–Samuel Ballin: Climate change and labour migration in the EU (ve23001763) 
–Amélie Poméon: Responsibility in externalisation of migration control cases (ve23001764) 
–Miguel Rodríguez Vidosa: Legal boundaries: space, law and power in legal thought (ve23001765) 
–Agostina Pirrello: Access to justice and EU migration agencies (ve23001766) 
Procedurele aspecten   
–Norma Fötsch: Zoeken naar landeninformatie in de asielprocedure (ve23001768) 
–Nina Fokkink: Vaststelling van schijnrelaties en -huwelijken (ve23001769) 
–Irma Lammers: Emotie in het Nederlandse asielsysteem (ve23001770) 
Rechtspositie in het gastland   
–Ruben Tans: Nieuwe kijk op inburgering in het licht van tijdelijke bescherming? (ve23001772) 
–Marrit Westerweel: Minderjarige asielzoekers en statushouders en het recht op onderwijs (ve23001773) 
–Naome Al-Saqaff, MSc Al-Saqaff: Arbeidsmigratie van buiten de EU als oplossing voor personeelstekorten (ve23001774) 
Migratiebeleid in landen buiten de EU   
–Judith van Uden: Familierechtelijke adaptatiestrategieën van Zuid-Aziatische en Midden-Oosterse migranten in Marokko (ve23001775) 
–Nada Heddane: Sub-Saharan African migrants and civil registrations in Morocco (ve23001776) 
–Bilal Dewansyah: Asylum and refugee law in Indonesia (ve23001777) 
–Orçun Ulusoy: Development of the Turkish migration policies (ve23001778) 
En:   
*Lieneke Slingenberg vertelt tussendoor over het begeleiden van promovendi en over haar oratie (ve23001767) 
*columnist Chantal Heutink vraagt zich af: zouden wij ons verdoven met drank, medicijnen of Netflix? (ve23001779)

De bestuursrechter moet in zaken waarin een vreemdeling is vastgezet en daartegen in (hoger) beroep komt, voortaan uit zichzelf controleren of dat rechtmatig is, los van de bezwaren die de vreemdeling daar zelf over indient. Dit staat in een Afdelingsuitspraak van vandaag. Met deze uitspraak komt een einde aan een lange juridische procedure, waarin de Afdeling bestuursrechtspraak een prejudiciële vraag stelde aan het Hof. Het arrest geeft aanleiding voor het oordeel dat de voorwaarden voor een rechtmatige vreemdelingenbewaring moeten worden aangemerkt als een zogenoemde kwestie van openbare orde. Op die manier past de verplichte ambtshalve toets in het Nederlandse rechtssysteem. De Nederlandse bestuursrechter is namelijk al verplicht om kwesties van openbare orde ambtshalve te toetsen. Dit heeft tot gevolg dat de bestuursrechter voortaan ambtshalve zal controleren of de vreemdelingenbewaring rechtmatig is.

In aflevering 10 zijn 12 uitspraken opgenomen met 3 noten. Bij het eerder gepubliceerde arrest X, Cannabis is een noot geschreven door Matthias Knijnenberg, winnaar van de Annotatiewedstrijd 2023. Hij bespreekt o.a. het probleem dat ontstaat omdat het Hof ervan uit lijkt te gaan dat sprake moet zijn van een oorzaak-gevolgrelatie tussen de achteruitgang van de gezondheidstoestand en intense pijn, terwijl het EHRM duidelijk stelt dat een toename van pijn an sich een schending van artikel 3 EVRM kan vormen, mits de minimale ernst wordt behaald. Voorts bespreken Tom Barkhuysen en Michiel van Emmerik de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag over de (nood)opvang van asielzoekers in Nederland. Zij merken op dat er een verschil is tussen de politieke onmogelijkheid om te voldoen aan de basale opvangverplichtingen en de juridische onmogelijkheid ervan. Een politieke impasse mag niet worden geaccepteerd als rechtvaardiging om niet te voldoen aan de geschetste opvangverplichtingen. Tot slot gaat Wil Eikelboom in op een uitspraak van rechtbank ’s-Hertogenbosch, waarin is overwogen dat het verlengingsbesluit van de overdrachtstermijn wegens het onderduiken van een Dublinclaimant een aangelegenheid is tussen de verantwoordelijke lidstaat en de overdragende lidstaat. De vreemdeling is belanghebbende bij dit besluit, maar niet de adressaat. Eikelboom heeft echter zijn twijfels bij de houdbaarheid van deze redenering, gelet op de grote (rechts-)gevolgen hiervan voor de vreemdeling en het recht op een doeltreffend en snel rechtsmiddel, nu het verlengingsbesluit enkel wordt kennisgegeven aan de vreemdeling.

In deze tweede EU Update van 2023 geven Barbara Safradin, secretaris bij de Commissie Meijers, en Shania Dharmawan, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de EU-migratieontwikkelingen en de wetgevende en niet-wetgevende voorstellen van de Europese Commissie in het tweede kwartaal van 2023. Aan bod komen onder andere: de laatste ontwikkelingen van het Europees Pact inzake Migratie en Asiel, prioriteiten van de Schengenraad juni 2023-mei 2024, de Oostgrenzen door de Hongaarse ambassade, pushbacks, de EU-Tunesië-deal, de tijdelijke bescherming van Oekraïners en het Spaans voorzitterschap.

De staatssecretaris mag niet méér tijd nemen om een vreemdeling aan een andere lidstaat over te dragen, als deze vreemdeling in een andere vreemdelingenprocedure bezwaar heeft gemaakt. Dit beleid om de overdrachtstermijn in zulke gevallen op te schorten is in strijd met de Dublinverordening. Deze uitspraak is het sluitstuk van een langlopende juridische procedure waarin de Afdeling eerder prejudiciële vragen stelde aan het HvJEU over het opschorten van de overdrachtstermijn in Dublinzaken. In de Dublinverordening staat een uiterste termijn van in beginsel zes maanden voor overdracht van een asielzoeker aan de lidstaat waar deze het eerst asiel heeft aangevraagd. De Dublinverordening staat toe dat deze termijn wordt opgeschort zolang er een juridische procedure over de overdracht zelf loopt. De staatssecretaris voert het beleid dat de uiterste overdrachtstermijn ook wordt opgeschort als de vreemdeling in een andere procedure bezwaar heeft gemaakt, zoals in dit geval over de afgewezen aanvraag om een verblijfsvergunning wegens mensenhandel. De Dublinverordening staat echter niet toe dat dan de overdrachtstermijn wordt verlengd, omdat anders “de verwezenlijking van het doel en daarmee het nuttig effect van de Dublinverordening wordt doorkruist”, aldus de Afdeling. Voor de vreemdeling in deze zaak betekent dit dat de overdrachtstermijn is verstreken. De staatssecretaris mag hem niet meer terugsturen naar Italië en moet het asielverzoek zelf in behandeling nemen. De staatssecretaris zal zijn beleid op dit punt moeten aanpassen.

In aflevering 9 staan 14 uitspraken en 7 noten. Van: Bahia Aarrass bij het arrest Azzaqui tegen Nederland waarin het EHRM oordeelt dat sprake is van een schending van art. 8 EVRM. In navolging op het arrest Savran dient ook de verminderde toerekeningsvatbaarheid van deze tbs’er wel degelijk meegewogen te worden. Marq Wijngaarden bespreekt in zijn noot bij de afdelingsuitspraak die ook over tbs gaat. De negatieve gevolgen, de terugval en het vastlopen van de behandeling, in combinatie met het gegeven dat de repatriëring naar Suriname niet mogelijk resulteert in een eindeloze verlenging van een tbs-maatregel, aangezien dat voorzienbaar was had dit moeten worden meegewogen. Noot Karin Zwaan bij een afdelingsuitspraak over of de mogelijke verslechtering van de medische situatie van de jongste dochter bij een Dublin overdracht naar Duitsland, en de rol van de rechten van het kind hierbij. Karen Geertsema bij een afdelingsuitspraak over dat niet alleen de gehoorambtenaar tijdens het asielgehoor rekening houdt met het referentiekader maar juist ook dat de beslisambtenaar het referentiekader moet betrekken bij de beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielrelaas, en vooral ook dat de beslisambtenaar dat in het besluit kenbaar en inzichtelijk moet maken. Lynn Hillary bij de afdelingsuitspraken van 26 april 2023 of ten aanzien van Italië nog steeds van het interstatelijk vertrouwensbeginsel kan worden uitgegaan. Zij gaat o.a. in op het toetsingskader en de toepassing daarvan in de onderhavige zaak en wat de uitspraak betekent voor de rechtspraktijk. Sjoerd Thelosen bij een afdelingsuitspraak over de piketregeling bij bewaring die in beleid is neergelegd in de Vc en de  piketregeling voor vreemdelingen die aan de grens worden tegengehouden waar bij dit niet zo is. Dit onderscheid is volgens de Afdeling gerechtvaardigd. De mogelijkheid tot rechtsbijstand is voldoende gewaarborgd. Noot Marjon Ristra-Peeters bij VK Groningen die overweegt dat er geen enkel verschil in betekenis is tussen enerzijds een BMA-advies met als strekking dat iemand kan reizen mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, en anderzijds een BMA-advies met als strekking dat iemand niet kan reizen tenzij aan die voorwaarden wordt voldaan.