Nieuws

In het vandaag verschenen juninummer van A&MR:
Nog een lange weg te gaan (ve23001395)
In 2023 is het twintig jaar geleden dat de Langdurig ingezetenenrichtlijn werd aangenomen. Deze richtlijn geeft invulling aan de intentie, uitgesproken door de Europese Raad, om derdelanders na een bepaalde periode van rechtmatig verblijf, een aantal uniforme rechten te geven ‘die zo dicht mogelijk bij de rechten van EU-burgers liggen’. Helen Oosterom-Staples ziet echter in het redactioneel dat er nog veel moet gebeuren om dit werkelijkheid te laten worden.
Blinde vlek in de asielprocedure? (ve23001396)
Amnesty International stelde onlangs vast dat in de asielprocedure vaak bewustzijn over seksueel geweld ontbreekt en dat relevante mensenrechtenverdragen nauwelijks worden toegepast. Anouk Donse en Mouska Safi bespreken de bevindingen van het rapport, analyseren het belang van het Istanbul verdrag en het VN-Vrouwenverdrag in deze context en lichten uit welke rechten en verplichtingen daaruit voortvloeien.
Franse leeftijdsbepaling in strijd met kinderrechten (ve23001399)
Het VN-Kinderrechtencomité oordeelt dat de leeftijdsbepalingsprocedure in Frankrijk in strijd is met de kinderrechten van het IVRK. Nederland ratificeert waarschijnlijk in 2024 het Facultatief IVRK-Protocol dat klachten van minderjarigen mogelijk maakt. In het verlengde van het oordeel tegen Frankrijk gaat Marie-Christine Alting von Geusau alvast na waarover minderjarigen in Nederland zouden kunnen klagen.
Problematische praktijk van de removal order (ve23001404)
Met een removal order bevelen de autoriteiten de luchtvaartmaatschappij om de ontoelaatbare reiziger terug te vervoeren. Shane van Galen en Eva Berger bespreken nieuwe inzichten op basis van jurisprudentie over de Terugkeerrichtlijn en concluderen dat de removal order niet wordt gebruikt voor het beoogde doel en dat de inzet ervan niet voldoet aan de verplichtingen van de Terugkeerrichtlijn.
En verder:
* belichten Gerard-René de Groot en Luuk van der Baaren de belangrijkste ontwikkelingen in het nationaliteitsrecht sinds 2020 in de Kroniek nationaliteitsrecht (ve23001401);
* zag Karen Geertsema hoe tijdens de VAR-pleitwedstrijd 2023 de twee werelden van het vreemdelingenrecht en het algemeen bestuursrecht voor even met elkaar in contact werden gebracht (ve23001402);
* beschrijft Marcel Reurs hoe hij en zijn (oud-)kantoorgenoten Carl Everaert blijvend zullen herinneren, en hoe hij hen blijvend heeft geïnspireerd (ve23001403);
* blijft Germa Lourens onder de indruk van de bijzondere minderjarigen die zij als Nidos-medewerker tegenkomt, en denkt zij terug aan Ali, een jongere die haar leerde dat het van belang is om, ondanks de kracht van minderjarigen, bij hen te zijn op de momenten die ertoe doen.

De Afdeling heeft geoordeeld dat de bevoegdheid om door middel van een simultaan gehoor nader onderzoek te doen naar het bestaan van een schijnhuwelijk, zoals beschreven in art. 16 lid 4 Gezinsherenigingsrichtlijn, niet is geïmplementeerd in het nationaal recht. De rechtbank heeft ten onrechte overwogen dat deze bevoegdheid is geïmplementeerd in art. 3:2 Awb. In deze bepaling wordt het zorgvuldigheidsbeginsel tot uitdrukking gebracht en het is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel om deze, los of gelezen in samenhang met art. 3:4 Awb, als rechtsgrond te gebruiken voor het instellen van een nader onderzoek naar fraude of een schijnhuwelijk door middel van een simultaan gehoor. Bovendien is het houden van een simultaan gehoor een belastende bevoegdheid die niet kan worden gebaseerd op de Gezinsherenigingsrichtlijn. Ook heeft de SvJ&V zijn werkwijze t.a.v. Ghanese gezinsherenigingszaken inmiddels aangepast en heeft deze in de onderhavige zaak ten onrechte aanvullend onderzoek gedaan. Het aldus verkregen bewijs is dan ook ontoelaatbaar.

In de achtste aflevering staan 17 uitspraken en 2 noten. Lieneke Slingenberg bij een arrest van het EHRM over vrijheidsontneming en detentieomstandigheden op Lampedusa en gedwongen uitzetting naar Tunesië. In de noot wordt het oordeel vergeleken met een eerder oordeel in de zaak Khlaifia. Er zijn drie opvallende verschillen tussen deze twee zaken te zien. Is er sprake van een koerswijziging bij het Hof? Eva Berger over de praktische implicaties van de twee arresten van het HvJ EU van 30 maart 2023 over wanneer de overdrachtstermijn in Dublinzaken aanvangt. De overdrachtstermijn kan enkel worden uitgesteld in situaties waar de Dublinverordening in voorziet. Alleen als het rechtsmiddel tegen het overdrachtsbesluit schorsende werking heeft verkregen in de zin van artikel 27, derde lid, van de Dublinverordening, zorgt dit ervoor dat de overdrachtstermijn later aanvangt. De overdrachtstermijn wordt niet uitgesteld wanneer er naast de Dublinprocedure een andere procedure loopt waar schorsende werking aan toekomt.

Het wetsvoorstel Vaststellingsprocedure staatloosheid en het Rijkswetsvoorstel intrekking voorbehouden Verdrag status van staatlozen in verband met de vaststelling van staatloosheid zijn op 6 juni 2023 door de Eerste Kamer aangenomen. Datum inwerkingtreding is nog niet bekend.

In het dinsdag verschenen meinummer van A&MR:
Strategisch interveniëren als derde partij (ve23001195)
Wat zijn de mogelijkheden om als derde partij te interveniëren in procedures bij de Nederlandse rechter, het HvJ EU, het EHRM en de VN-Comités? In hoeverre worden die ook daadwerkelijk gebruikt – en blijken de rechters ontvankelijk voor de inbreng? Kris van der Pas beschrijft de procedureregels en het tot nu toe geringe empirische onderzoek. Bij het EHRM blijken er relatief veel mogelijkheden te zijn, al is de impact ervan op de uitkomst van een zaak ongewis.
Drempels in de stap naar Luxemburg (ve23001196)
Door werkdruk en taakopvatting maar ook door een memo dat drempels opwerpt, worden lagere rechters ontmoedigt om prejudiciële vragen te stellen: ‘denk twee keer na voordat je de moedige stap naar Luxemburg waagt’. Jasper Krommendijk waarschuwt dat daardoor schendingen van EU-recht ongemoeid blijven, of langer dan nodig blijven voortbestaan.
Uitstel is uitzondering (ve23001197)
De overdrachtstermijn in Dublinzaken wordt niet uitgesteld als de vreemdeling naast de Dublinprocedure een andere verblijfsrechtelijke procedure doorloopt waaraan schorsende werking is verbonden. Verder kan de staatssecretaris in hoger beroep alleen om uitstel van de overdrachtstermijn verzoeken als de rechtbank in eerste aanleg de voorlopige voorziening heeft toegewezen. Dat volgt uit twee arresten van het HvJ EU van 30 maart 2023. Volgens Eva Berger hebben deze arresten grote gevolgen voor de Nederlandse praktijk.
Nood breekt geen wet (ve23001200)
De Afdeling bestuursrechtspraak maakte, zoals bekend, na een stroom van kritiek van juristen en enkele rechtbankuitspraken, in februari een eind aan het halve jaar wachttijd van gezinsleden van statushouders. Ellen Nissen bespreekt de hoofdpunten van de rechtbankuitspraken, analyseert de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak en vraagt zich af waarom de Afdeling zich op onderdelen niet baseerde op meer voor de hand liggende uitspraken van het Hof van Justitie EU.
En verder:
* stelt Jorrit Rijpma in het redactioneel dat de discussie over de kosten en baten van 'verengelsing' en internationalisering binnen het hoger onderwijs ook op Europees niveau moet worden gevoerd (ve23001194);
* doet Petra Werkman verslag van de promotie van Mary Dickson, die onderzocht wat de gevolgen zijn als EU-lidstaten asielverzoeken gaan behandelen op een ander grondgebied dan waar de vluchteling uiteindelijk bescherming krijgt (ve23001198);
* schrijven Karen Geertsema, Bram van Dokkum en Mirjam van Riel warme woorden in dankbare herinnering aan John Bouwman, een bijzondere jurist en een bijzonder mens (ve23001199);
* zag Sanne Visser, persoonlijk begeleider opvang ongedocumenteerden bij Hvo-Querido, tijdens een eerste ontmoeting een man die zijn vader had kunnen zijn, en die door de jonge bewoners in de woongroep ook al snel 'papa' werd genoemd (ve23001201).

In de zevende aflevering staan 18 uitspraken en 5 noten. Stefan Koolen bij een Afdelingsuitspraak over of er sprake is van onderduiken in de zin van het arrest Jawo en het recht op opvang (arrest Cimade) als de vreemdeling enkele dagen uit het AZC vertrekt, zij kunnen dat rechtmatig verblijf niet meer terugkrijgen door weer terug te keren. Marcelle Reneman bij een Afdelingsuitspraak over het vaststellen of een element ‘nieuw’ is en 'relevant. Dat een element nieuw is, is meestal niet ingewikkeld. Dat ligt anders voor de beoordeling of een element relevant is. De relevantie van een element hangt immers samen met de bewijswaarde van dat element en die is vaak moeilijk te beoordelen zonder naar de eerdere asielprocedure(s) te kijken. Folke Larsson bij de rechtbank uitspraak van 18 april over de 24-weken-eis voor het werken door asielzoekers, dit is in strijd met de EU-Opvangrichtlijn en is daarom onverbindend. Marq Wijngaarden bij een rechtbank uitspraak in een overleveringsprocedure. De rechtbank stelt vast dat het toetsingskader in de overleveringsprocedure niet hetzelfde is als het toetsingskader in een asielprocedure, en dat de IND een zorgvuldige en eigen beoordeling moet maken van de vraag of er in het individuele geval van de Poolse journalist onverkort van het Interstatelijk vertrouwensbeginsel kan worden uitgegaan. Carolus Grütters: Is de uitspraak van de rechtbank in de vorm van een ingevuld kruisjesformulier in niet tijdig beslissen zaken nog te bestempelen als rechtspraak? Hij meent van niet en vind daarbij steun bij de voorzitter van de ABRvS, Bart Jan van Ettekoven. 

De SvJ&V heeft terecht het Nederlanderschap van een zogenoemde Syriëganger ingetrokken. Hoewel de strafrechter de Syriëganger eerder heeft vrijgesproken van deelname aan een of meer terroristische organisaties, heeft de SvJ&V terecht geconcludeerd dat hij desondanks een gevaar vormt voor de nationale veiligheid, aldus de Afdeling. De SvJ&V mocht het besluit baseren op een individueel ambtsbericht van de AIVD. De vrijspraak door de strafrechter staat hier naar het oordeel van de Afdeling niet aan in de weg. Het bewijsrecht in een strafrechtelijke procedure verschilt van het bewijsrecht in het bestuursrecht. In de strafrechtelijke procedure is het vereist dat er steunbewijs is voor hetgeen volgt uit het individueel ambtsbericht. In de bestuursrechtelijke procedure geldt deze eis niet. Het Nederlanderschap kan dus worden ingetrokken enkel op basis van de informatie uit het individueel ambtsbericht.

In de zesde aflevering staan 18 uitspraken en 5 noten. Galina Cornelisse bij een Afdelingsuitspraak over vals bevonden zeemansboekjes, waarna de vreemdelingen in grensdetentie werden gesteld. De Afdeling lijkt het toetsingskader van de rechtmatigheid van een vrijheidsontnemende maatregel in de grensprocedure te verleggen en de uitspraak roept de vraag op of het toetsingskader voor de rechtmatigheid van de grensdetentie is veranderd naar aanleiding de arresten Landkreis Gifhorn en C, B en X. Vardâyani Djwalapersad en Karin de Vries bij het arrest van het Gerechtshof Den Haag over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. Het Gerechtshof oordeelt dat de werkwijze van de KMar in het kader van het Mobiel Toezicht Veiligheid, waarbij aan ‘ras’ gerelateerde kenmerken een rol kunnen spelen bij de beslissing om iemand te controleren, verboden rassendiscriminatie oplevert. Een belangrijke juridische vraag in dergelijke gevallen is hoe kan worden aangetoond dat selectie op grond van ‘ras’ heeft plaatsgevonden. Verder gaan zij in op hoe een controle op ‘ras’ gebaseerde vooroordelen voorkomen kan worden. Lieneke Slingenberg bij een rechtbank uitspraak over het regime in de Handhaving en Toezichtlocatie (HTL) in Hoogeveen. De uitspraak heeft veel relevante aspecten. Slingenberg beperkt zich tot een aantal onderdelen van het beroep op de artikelen 3, 5 en 8 EVRM. Opmerkelijk is dat de rechtbank de vreemdeling lijkt aan te sporen om hoger beroep in te stellen ondanks het appelverbod. Tegen de uitspraak is hoger beroep ingesteld, dus wordt vervolgd. David Kuiper en Sjoerd Thelosen schreven een overzichtsnoot bij een aantal rechtbank uitspraken over de ambtshalve rechtsmatigheidstoets bij bewaring sinds het arrest C, B en X. Zij leiden hun noot in met een in memoriam ter herdenking aan de overleden rechter John Bouwman. Hij was de eerste rechter die meende dat de bewaringsrechter tot ambtshalve beoordeling verplicht was. Folke Larsson bij een uitspraak van de voorzieningenrechter VK Amsterdam die oordeelt dat de Oekraïense verzoekster een spoedeisend belang heeft bij een voorlopige voorziening in de bezwaarprocedure tegen het afwijzend besluit van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over het recht op verblijf op grond van de Richtlijn 2001/55/EG (TBRi). Er wordt hierbij ingegaan op de voortdurende beleidswijzigingen van de staatssecretaris. 

De Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 26 april 2023 in twee zaken, ve23000937 en ve23000938, geoordeeld dat de overdracht op grond van de Dublinverordening van vreemdelingen naar Italië wegens het gebrek aan opvangfaciliteiten aldaar niet mogelijk is. De vreemdelingen zouden dan in een toestand van zeer verregaande materiële deprivatie in strijd met art. 3 EVRM en art. 4 Handvest EU terechtkomen. Dit oordeel is gebaseerd op basis van de circular letter van 5 december 2022 en berichtgeving daarop volgend. Sinds 7 februari is er geen nadere informatie ontvangen. Er kan daarom niet meer van worden uitgegaan dat Italië zal voldoen aan zijn internationale verplichtingen tot opvang (interstatelijk vertrouwensbeginsel). In de uitspraak onder ve23000937 is tevens overwogen dat de staatssecretaris ondeugdelijk heeft gemotiveerd dat de vreemdeling er niet in is geslaagd om met de door hem overgelegde doopakte aan te tonen dat zijn meerderjarig leeftijdsregistratie in Italië onjuist is. De noodtoestand die de Italiaanse autoriteiten op 11 april 2023 met betrekking tot de opvang hebben uitgeroepen is, omdat de zitting van deze uitspraken dateerde van 30 maart 2023, niet betrokken in het oordeel van de Afdeling.

In het vandaag verschenen aprilnummer van A&MR:
Geschikt en noodzakelijk? (ve23000917)
Sinds 1 januari 2022 moeten Turkse gezinsmigranten die zich in Nederland willen vestigen in Turkije slagen voor het inburgeringsexamen. In zijn uitvoerige analyse bespreekt Kees Groenendijk de verenigbaarheid van deze maatregel met het associatierecht EEG-Turkije en met het discriminatieverbod in internationale en EU-instrumenten. De maatregel blijkt niet te voldoen aan de geschiktheid en noodzakelijkheid die het HvJ EU vereist. Bovendien is de maatregel op diverse gronden in strijd met een hele reeks discriminatieverboden.
Olifant in de kamer (ve23000921)
Tijdens het congres ‘Kinderrechten en migratie’, dat op 26 januari 2023 plaatsvond in Leiden, betoogde Peter Rodrigues dat het handelen van ouders niet aan het kind mag worden toegerekend. Hij benoemde de ‘olifant in de kamer: de vrees dat ouders profiteren van de verblijfsrechten van hun kinderen’. In zijn analyse van rechtspraak van de Afdeling en het HvJ EU ziet hij vooruitgang maar ook nodeloze complexiteit.
Verboden onderscheid (ve23000923)
De rechtbank oordeelt met betrekking tot het mvv-verzoek van een Ethiopische vrouw voor verblijf bij haar echtgenoot dat onvoldoende is gemotiveerd waarom Ethiopiërs niet zijn vrijgesteld van het inburgeringsexamen en burgers van sommige andere landen, zoals Zuid-Korea, wel, en dat onvoldoende is gemotiveerd dat bij het inburgeringsvereiste in het buitenland geen sprake zou zijn van selectie op grond van nationaliteit. Ashley Terlouw en Karin de Vries analyseren de uitspraak.
Europees denken (ve23000922)
Sinds afgelopen december is Hanna Sevenster voorzitter van de Vreemdelingenkamer van de Afdeling bestuursrechtspraak. Karen Geertsema en Linus Hesselink spraken de nieuwe voorzitter over ‘de transitie van het denken in vaste lijnen naar iets meer maatwerk’, haar achtergrond in het Europese recht (die goed paste, want ‘in de Vreemdelingenkamer doet iedereen de hele dag niks anders dan Europees recht’) en over lagere rechters, die nu ook prejudiciële vragen stellen.
En verder:
* concludeert Bahija Aarrass in het redactioneel naar aanleiding van de lessen uit de opvang van Oekraïners: 'Het kan dus wel!' (ve23000913);
* schrijft Sadhia Rafi het eerste deel van de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden asiel over 2023 (ve23000924);
* beantwoord Barbara Bierhuizen de vraag of een kind dat is herenigd met de ouder zonder gevolgen voor zijn of haar verblijfsrecht op zichzelf kan gaan wonen (ve23000926);
* presenteren Carolus Grütters, Kees Groenendijk en Helen Oosterom-Staples het overzicht van arresten en zaken van het Hof van Justitie van de Europese Unie (ve23000929);
* en denkt Margrite Kalverboer terug aan de twee kinderen die wel een verblijfsvergunning kregen, maar tegelijkertijd degene verloren die hen de veiligheid bood om goed op te groeien (ve23000930).