Nieuws

In het deze week verschenen aprilnummer van A&MR: 
Geheim want nationale veiligheid (ve25000597) 
In hoeverre hebben de rechter en de vreemdeling toegang tot geheime informatie in migratiezaken waarbij nationale veiligheid een rol speelt? De meeste EU-lidstaten voldoen niet aan de Europese procedurele waarborgen voor toegang. Nederland voldoet er deels aan, maar verplicht in de praktijk de vreemdeling ook om toe te staan dat de rechter slechts beperkt kennisneemt van het dossier (anders kan ook de rechter dat niet zien). Charlotte Carella constateert dat vanaf juni 2026 een beroep kan worden gedaan op de nieuwe Asielprocedureverordening, voor toegang tot alle relevante informatie. 
'Slachtoffer-dader overlap' (ve25000598) 
Bij de beoordeling van asielverzoeken van vluchtelingen die van oorlogsmisdaden worden verdacht, zou de minister meer rekening moeten houden met rechtspsychologische en criminologische inzichten over daderschap en schuld, betoogt Sophie Spil. Zij laat zien dat zeker bij ‘slachtoffer-dader overlap’ de daders vaak in een ernstige sociaaleconomische achterstand verkeren of horen bij een groep die zelf regelmatig doelwit is van geweld. Alleen daders die zich bij de eerste gelegenheid uit de situatie hebben verwijderd, kunnen zich er bij de Nederlandse rechter op beroepen dat ze gedwongen waren.
Peildatum van de leeftijd (ve25000599)
Het gezinsleven van een kind wordt afhankelijk van de snelheid of traagheid van de besluitvorming van de overheid. Dat is volgens Floor Verbrugge en Karen Geertsema het gevolg van een uitspraak van de Raad van State. In juni 2024 besliste de raad namelijk dat de leeftijd van de Unieburger pas wordt vastgesteld op het moment van het besluit over het recht om bij het gezin te verblijven, en niet op het moment van indiening van het verzoek. Dit is volgens de auteurs niet consistent met het beleid over dat verblijfsrecht, en evenmin met de jurisprudentie van het Hof van Justitie over vaststelling van de leeftijd. 
Wanneer asiel? (ve25000600) 
In de eerste Kroniek toelatingsgronden asiel van dit jaar besteedt Sadhia Rafi onder meer aandacht aan arresten van het Europese Hof van Justitie over vervolging van vrouwen in Afghanistan en over het concept veilig derde land en veilig land van herkomst. Ook behandelt ze de uitspraak van de Raad van State over de vraag of verblijf in het Westen leidt tot groot gevaar als iemand terugkeert naar Afghanistan. 
Gezinsband verbroken en hersteld? (ve25000628) 
Uit nieuwe rechtspraak blijkt dat, anders dan voorheen, een eenmaal verbroken gezinsband met een kind kan worden hersteld zodat er een recht ontstaat op verblijf bij het gezin. Chiara Vrije en Barbara Bierhuizen verwachten wel dat het herstel aan hoge eisen zal moeten voldoen. Daarbij telt onder andere de financiële en emotionele afhankelijkheid, de reden van het herstel en de omstandigheden rondom de verbreking. 
Rechtsonzeker (ve25000596) 
De rechtszekerheid staat op het spel nu het kabinet zonder overgangsrecht nieuwe vreemdelingenwetgeving wil invoeren. Volgens Taco Groenewegen biedt dan misschien alleen nog het EU-rechtelijke rechtszekerheidsbeginsel uitkomst.
En: 
is er het Overzicht arresten en lopende zaken van het Europese Hof van Justitie 2025/1 (ve25000616); en Fronnie Biesma citeert in haar column een vluchteling: ‘Toen ik moest vluchten was ik alles kwijt, maar tegelijk kon ik mezelf daardoor opnieuw uitvinden.’ (ve25000629)

De vreemdelingenrechter van de rechtbank Den Haag, nevenzittingsplaats Amsterdam heeft op 20 maart 2025 met spoed om uitleg gevraagd aan het Hof van Justitie van de EU in twee zaken, over de Terugkeerrichtlijn (ve25000531) en over de Opvangrichtlijn (ve25000532). Het gaat om zaken van vreemdelingen die op Schiphol asiel hebben aangevraagd en in grensdetentie in Justitieel Complex Schiphol (JCS) zijn geplaatst. Tot het Hof de vragen heeft beantwoord houdt de rechtbank iedere beslissing over het verzoek aan.
Tegen deze uitspraken staat geen hoger beroep open. Zie in Migratieweb ook de eerdere jurisprudentie van de Afdeling van 29 januari 2025 en 26 februari 2025 en het arrest Landkreis waar de rechtbank in haar vragen naar verwijst.

Volgens vaste Afdelingsjurisprudentie is het de rechtbank niet toegestaan om zelf een inhoudelijk oordeel te geven over de geloofwaardigheid dan wel zwaarwegendheid van een asielrelaas, maar dient deze de zaak terug te verwijzen naar de MvA&M. In de uitspraak van 11 maart 2025 vraagt rb Zwolle zich evenwel af of deze rechtspraak in overeenstemming is met de Definitierichtlijn en de Procedurerichtlijn en verwijst daar bij naar de Hofjurisprudentie. De rb heeft daarom aanleiding gezien tot het stellen van prejudiciële vragen over deze kwestie.

In aflevering 4 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 19 uitspraken en 4 noten verschenen:
Noot Huub Verbaten bij het arrest Keren van het Hof van Justitie EU over het opleggen van een inburgerings- en slagingsplicht aan verzoekers van internationale bescherming onder art. 34 Kwalificatierichtlijn. “Het is evident dat het onderhavige arrest gevolgen heeft voor het boetestelsel dat geheel op de schop moet.” En hoe zit het met de lening onder het oude stelstel? Noot Dirk Schaap bij een Afdelingsuitspraak over een Turkse internationaal chauffeur in dienst van een Nederlandse werkgever. Binnen die categorie is nog weer een verdere tweedeling te maken tussen chauffeurs die een verblijfsvergunning in Nederland beogen en chauffeurs die dat niet doen en louter werkzaam zijn op basis van een (multiple entry) visum. Verder in deze aflevering veel bewaringsuitspraken en vier uitspraken over de grensdetentie in het Justitieel Complex Schiphol met een redactionele noot van Gerben Dijkman over de jurisprudentie tot nu toe en een noot van Stefan Koolen bij de eerste Afdelingsuitspraak van 29 januari 2025 waarbij hij vooral stilstaat bij het nationaalrechtelijke kader en waarom de rechter de tenuitvoerlegging van de grensdetentie in JCS wel kan toetsen. Een Europeesrechtelijke benadering in een noot bij de tweede Afdelingsuitspraak volgt in de volgende aflevering van JV.

Tot en met 28 maart 2025 geeft de ABRvS iedereen de gelegenheid om ‘mee te denken’ in rechtszaken die gaan over rectificatieverzoeken in het kader van de Wet brp. De Afdeling maakt zo gebruik van het instrument van de ‘amicus curiae’. Het gaat om vier rechtszaken die bij de Afdeling in procedure zijn en waarbij de gemeente een verzoek heeft geweigerd om identiteitsgegevens te wijzigen in de brp. In deze zaken speelt vooral bewijsproblematiek: wanneer zijn de overgelegde documenten voldoende om de wijziging door te kunnen voeren? De Afdeling heeft behoefte om een breder beeld te krijgen van deze bewijsproblematiek. In de tweede plaats spelen de gevolgen van wijzigingen die de gemeente wel en niet doorvoert. De Afdeling heeft een aantal specifieke organisaties gericht uitgenodigd om schriftelijk te reageren op haar vragen, zoals de IND, het MvJ&V, de SVB, Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Nederlands Forensisch Instituut. Daarnaast wil zij iedereen de gelegenheid bieden om schriftelijk te reageren op onderstaande vragen. Dat kan via dit formulier. Zie voor meer informatie de website van de Afdeling.

In het deze week verschenen februarinummer van A&MR:
Asielzoekers vaker opgesloten (ve25000324)
Als het EU-Asielpact eenmaal wordt uitgevoerd zullen asielzoekers aan de EU-grenzen vaker worden opgesloten, voor maximaal 25 weken. Dit concluderen Lynn Hillary en Claudia Bonamini uit hun analyse van het pact. Detentie dreigt afbreuk te doen aan de zorgvuldigheid van de asielprocedure. Want het belemmert asielzoekers in hun voorbereiding, beperkt contact met de buitenwereld en verhoogt het risico op schending van fundamentele rechten. Hoe kunnen lidstaten hun handelen in lijn brengen met het EU Handvest en het EVRM? 
Syrië veilig? (ve25000325) 
De vraag of Syrië inmiddels veilig is, wekt de indruk dat Syrische vluchtelingen in ons land werden toegelaten vanwege de algemene veiligheidssituatie. Terwijl de meesten een beschermingsstatus kregen omdat ze bij terugkeer het risico liepen te worden aangezien voor politiek opposant van het regime Assad. Omdat een zorgvuldige besluitvorming over intrekking van een beschermingsstatus bovendien lang duur, en nog onduidelijk is wie zoal de macht zal uitoefenen, betoogt Stijn Smulders dat ook na de vlucht van Assad voorzichtigheid geboden blijft. 
Leg uit waarom niet (ve25000326) 
Als de hoogste nationale rechter ondanks een verzoek hiertoe geen prejudiciële vraag stelt aan het HvJ EU, moet hij motiveren waarom niet. In deze uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 15 oktober 2025 ziet Erik Scheers drie redenen waarom de terughoudende rechtspraak van de Raad van State over het niet-stellen van prejudiciële vragen zal moeten veranderen. 
Juridisch counselor? (ve25000327)
Op het symposium van de Specialistenvereniging Migratierechtadvocaten spraken advocaten, rechtswetenschappers en IND-medewerkers over de implementatie van het EU Migratie- en Asielpact. Wat zullen de gevolgen zijn voor de rechten van asielzoekers, de rechtsbescherming en de efficiëntie van de behandeling van de asielzaken? En wat is precies een juridisch counselor, waarop asielzoekers recht zullen hebben? Leonie Haenen en Sofia Helbing doen verslag. 
Van koets naar slavernij en kolonisatie (ve25000328)
Wie zijn de mensen op de panelen van de Gouden Koets en wat was hun nationaliteitsrechtelijke positie? Om deze vragen te beantwoorden dook Hans Ulrich Jessurun d’Oliveira in de geschiedenis van het Nederlandse nationaliteitsrecht: hij stuitte op racisme en discriminatie. Hermie de Voer las Natiestaat & kolonialisme, zijn interessante en pijnlijk actuele boek. 
En: 
* beantwoordt Gerd Westendorp de vraag of iemand met een zogeheten Duldung in Duitsland voldoet aan de voorwaarde van bestendig verblijf voor de aanvraag van een mvv bij partner in Nederland (ve25000329); 
* moest Arie van Driel, nestor in het migratierecht, ruim veertig jaar geleden een weekendlang een geheime vreemdelingencirculaire fotokopiëren, om die te kunnen gebruiken in rechtszittingen (ve25000330) en
* signaleert Edward van Kempen in het redactioneel dat regeringspartijen willen agenderen zonder te regeren. Migratiejuristen moeten blijven hameren op de feiten én ‘nadenken over hoe we die feiten overbrengen, want met feiten alleen gaan we het niet redden (ve25000320).

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in een uitspraak van 26 februari 2025 opnieuw geoordeeld dat grensdetentie in het Justitieel Complex Schiphol (JCS) in overeenstemming is met de Opvangrichtlijn. Dit oordeelde zij ook al op 29 januari jl. (ve25000163) in hoger beroep tegen een uitspraak van de rechtbank Den Haag zp Amsterdam. Die rechtbank oordeelde vervolgens echter op 31 januari j.l ( ve25000195)., na zelf ter plekke de situatie te hebben bekeken, opnieuw dat de grensdetentie geen gespecialiseerde bewaringsaccommodatie is in de zin van de Opvangrichtlijn. De Afdeling heeft geen aanleiding gezien om ook zelf het JCS ter plekke te onderzoeken. Zij gaat uit van de omstandigheden zoals de rb deze heeft beschreven in haar uitspraak van 31 januari 2025. De Afdeling verwijst verder naar haar uitspraak van 29 januari 2025  en over het gescheiden huisvesten van mannen en vrouwen naar een andere uitspraak die zij ook deed op 29 januari 2025 (ve25000211) en komt tot de conclusie dat het JCS een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie in de zin van de Opvangrichtlijn is.

In aflevering 3 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 15 uitspraken en 4 noten verschenen: Noot Carolus Grütters bij de uitspraak Kaduna en Abkez van de Grote Kamer van het HvJEU over de beëindiging van de tijdelijke bescherming van derdelanders uit Oekraïne. Het Hof stelt de personele reikwijdte van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn vast: wie valt er onder en voor hoe lang. In de tweede plaats verduidelijkt het Hof wat de verplichtingen zijn van een lidstaat als die besluit om aan andere personen bescherming te bieden dan waartoe een lidstaat strikt genomen volgens de richtlijn verplicht is. En in de derde plaats preciseert het Hof op welk tijdstip een terugkeerbesluit genomen kan worden, en wanneer nog niet. Noot Aniel Pahladsingh bij een uitspraak van de Afdeling. In deze uitspraak verduidelijkt de Afdeling de rol van bestuursrechter omtrent de Bahaddar-toets. Kort gezegd houdt deze Bahaddar-beoordeling in of een nationale procedureregel wegens bijzondere omstandigheden opzij moet worden gezet zoals het geval is bij het non-refoulementverbod. Volgens de Afdeling is daar een zelfstandige toets van de bestuursrechter voor nodig, die los staat van het besluit van de IND. Noot Eva Berger bij een uitspraak van VK Arnhem over leeftijdsregistratie in Dublinzaken. De rechtbank gaat in op het nieuwe beoordelingskader dat volgt uit de jurisprudentie van de Afdeling waarbij de minister de leeftijdsregistratie wel bij haar beoordeling mag betrekken, maar eerst moet nagaan hoe de registratie in de andere lidstaat tot stand is gekomen en concludeert dat er sprake is van een motiveringsgebrek in de besluitvorming. Berger vergelijkt de uitspraak met andere rechtbank uitspraken sinds deze nieuwe lijn. Tenslotte een noot van Carolus Grütters bij de eerste uitspraak van de rechtbank Den Haag na herinvoering van de binnengrenscontroles. Grütters bespreekt de arresten Arib en ADDE en trekt de volgende conclusies: 1) de controles aan de binnengrens mogen niet als controles aan de buitengrens worden bestempeld; 2) in de buurt van de binnengrens staande gehouden vreemdelingen bevinden zich al op het grondgebied van het Schengengebied en kunnen dus de toegang niet worden geweigerd; 3) Deze vreemdelingen die niet voldoen aan de toegangscriteria uit de Schengengrenscode verblijven illegaal op het grondgebied en, moeten nog steeds volgens de terugkeer-procedure worden behandeld; 4) Als die vreemdeling te kennen geeft dat hij asiel wil aanvragen, dient hij/zij zo spoedig mogelijk naar het aanmeldcentrum in Ter Apel worden verwezen dan wel gebracht, en niet naar een cel in een detentiecentrum.

Volgens de Wi 2023 dragen vreemdelingen zelf de kosten van inburgeringscursussen en -examens. Wel kunnen zij hiervoor een lening afsluiten, die aan asielstatushouders wordt kwijtgescholden als zij tijdig het inburgeringsexamen halen of tijdig zijn vrijgesteld of ontheven van hun inburgeringsplicht. Ook kunnen zij een geldboete krijgen. Het HvJEU heeft in het arrest Keren van vandaag benadrukt dat lidstaten asielzoekers onder bepaalde voorwaarden ertoe kunnen verplichten dele te nemen aan integratieprogramma’s en te slagen voor examens, maar er moet wel rekening worden gehouden met de zeer uiteenlopende persoonlijke omstandigheden van de personen, en alleen in uitzonderlijke gevallen kan er een geldboete worden opgelegd. Dat statushouders in beginsel alle kosten van de inburgeringscursussen en -examens moeten dragen, is een onredelijke last, aldus het Hof.

Hoewel asielzoekers in het Justitieel Complex Schiphol (JCS) in november en december 2024 meer werden beperkt in hun vrijheid dan normaal, maakt dat de grensdetentie niet onrechtmatig. Het JCS is ook dan nog aan te merken als zogenoemde gespecialiseerde bewaringsaccommodatie in de zin van de Opvangrichtlijn. Dat oordeelt de Afdeling in deze uitspraak. In november 2024 kwamen er ongebruikelijk veel asielzoekers per vliegtuig aan op Schiphol. Zij zijn in het JCS in grensdetentie geplaatst in afwachting van beslissingen op hun asielaanvragen. De personeelscapaciteit van het JCS is echter niet berekend op dit grote aantal asielzoekers. Daarom werden de asielzoekers daar aan meer beperkingen onderworpen dan normaal. De Afdeling oordeelt dat het JCS nog altijd voldoet aan de eisen die gelden voor een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie. Hoewel asielzoekers langer dan normaal in hun cel werden ingesloten en korter dan normaal naar buiten mochten, bleven zij strikt gescheiden van strafrechtelijk gedetineerden. Ook verschillen de regels voor het uitvoeren van grensdetentie van die voor strafrechtelijke detentie. Daarnaast is het deel van het JCS waarin grensdetentie plaatsvindt, specifiek ingericht voor de behandeling van de asielprocedure en de bijstand die asielzoekers nodig hebben. De Afdeling oordeelt daarnaast dat de bestuursrechter alleen mag toetsen of het JCS een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie is. Verder mag die rechterlijke toets niet gaan. De bestuursrechter is op grond van de Awb niet bevoegd om te oordelen over hoe de grensdetentie in het JCS in een individueel geval wordt uitgevoerd. Dit betekent dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de grensdetentie onrechtmatig was.