Nieuws

In het dinsdag verschenen meinummer van A&MR:
Strategisch interveniëren als derde partij (ve23001195)
Wat zijn de mogelijkheden om als derde partij te interveniëren in procedures bij de Nederlandse rechter, het HvJ EU, het EHRM en de VN-Comités? In hoeverre worden die ook daadwerkelijk gebruikt – en blijken de rechters ontvankelijk voor de inbreng? Kris van der Pas beschrijft de procedureregels en het tot nu toe geringe empirische onderzoek. Bij het EHRM blijken er relatief veel mogelijkheden te zijn, al is de impact ervan op de uitkomst van een zaak ongewis.
Drempels in de stap naar Luxemburg (ve23001196)
Door werkdruk en taakopvatting maar ook door een memo dat drempels opwerpt, worden lagere rechters ontmoedigt om prejudiciële vragen te stellen: ‘denk twee keer na voordat je de moedige stap naar Luxemburg waagt’. Jasper Krommendijk waarschuwt dat daardoor schendingen van EU-recht ongemoeid blijven, of langer dan nodig blijven voortbestaan.
Uitstel is uitzondering (ve23001197)
De overdrachtstermijn in Dublinzaken wordt niet uitgesteld als de vreemdeling naast de Dublinprocedure een andere verblijfsrechtelijke procedure doorloopt waaraan schorsende werking is verbonden. Verder kan de staatssecretaris in hoger beroep alleen om uitstel van de overdrachtstermijn verzoeken als de rechtbank in eerste aanleg de voorlopige voorziening heeft toegewezen. Dat volgt uit twee arresten van het HvJ EU van 30 maart 2023. Volgens Eva Berger hebben deze arresten grote gevolgen voor de Nederlandse praktijk.
Nood breekt geen wet (ve23001200)
De Afdeling bestuursrechtspraak maakte, zoals bekend, na een stroom van kritiek van juristen en enkele rechtbankuitspraken, in februari een eind aan het halve jaar wachttijd van gezinsleden van statushouders. Ellen Nissen bespreekt de hoofdpunten van de rechtbankuitspraken, analyseert de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak en vraagt zich af waarom de Afdeling zich op onderdelen niet baseerde op meer voor de hand liggende uitspraken van het Hof van Justitie EU.
En verder:
* stelt Jorrit Rijpma in het redactioneel dat de discussie over de kosten en baten van 'verengelsing' en internationalisering binnen het hoger onderwijs ook op Europees niveau moet worden gevoerd (ve23001194);
* doet Petra Werkman verslag van de promotie van Mary Dickson, die onderzocht wat de gevolgen zijn als EU-lidstaten asielverzoeken gaan behandelen op een ander grondgebied dan waar de vluchteling uiteindelijk bescherming krijgt (ve23001198);
* schrijven Karen Geertsema, Bram van Dokkum en Mirjam van Riel warme woorden in dankbare herinnering aan John Bouwman, een bijzondere jurist en een bijzonder mens (ve23001199);
* zag Sanne Visser, persoonlijk begeleider opvang ongedocumenteerden bij Hvo-Querido, tijdens een eerste ontmoeting een man die zijn vader had kunnen zijn, en die door de jonge bewoners in de woongroep ook al snel 'papa' werd genoemd (ve23001201).

In de zevende aflevering staan 18 uitspraken en 5 noten. Stefan Koolen bij een Afdelingsuitspraak over of er sprake is van onderduiken in de zin van het arrest Jawo en het recht op opvang (arrest Cimade) als de vreemdeling enkele dagen uit het AZC vertrekt, zij kunnen dat rechtmatig verblijf niet meer terugkrijgen door weer terug te keren. Marcelle Reneman bij een Afdelingsuitspraak over het vaststellen of een element ‘nieuw’ is en 'relevant. Dat een element nieuw is, is meestal niet ingewikkeld. Dat ligt anders voor de beoordeling of een element relevant is. De relevantie van een element hangt immers samen met de bewijswaarde van dat element en die is vaak moeilijk te beoordelen zonder naar de eerdere asielprocedure(s) te kijken. Folke Larsson bij de rechtbank uitspraak van 18 april over de 24-weken-eis voor het werken door asielzoekers, dit is in strijd met de EU-Opvangrichtlijn en is daarom onverbindend. Marq Wijngaarden bij een rechtbank uitspraak in een overleveringsprocedure. De rechtbank stelt vast dat het toetsingskader in de overleveringsprocedure niet hetzelfde is als het toetsingskader in een asielprocedure, en dat de IND een zorgvuldige en eigen beoordeling moet maken van de vraag of er in het individuele geval van de Poolse journalist onverkort van het Interstatelijk vertrouwensbeginsel kan worden uitgegaan. Carolus Grütters: Is de uitspraak van de rechtbank in de vorm van een ingevuld kruisjesformulier in niet tijdig beslissen zaken nog te bestempelen als rechtspraak? Hij meent van niet en vind daarbij steun bij de voorzitter van de ABRvS, Bart Jan van Ettekoven. 

De SvJ&V heeft terecht het Nederlanderschap van een zogenoemde Syriëganger ingetrokken. Hoewel de strafrechter de Syriëganger eerder heeft vrijgesproken van deelname aan een of meer terroristische organisaties, heeft de SvJ&V terecht geconcludeerd dat hij desondanks een gevaar vormt voor de nationale veiligheid, aldus de Afdeling. De SvJ&V mocht het besluit baseren op een individueel ambtsbericht van de AIVD. De vrijspraak door de strafrechter staat hier naar het oordeel van de Afdeling niet aan in de weg. Het bewijsrecht in een strafrechtelijke procedure verschilt van het bewijsrecht in het bestuursrecht. In de strafrechtelijke procedure is het vereist dat er steunbewijs is voor hetgeen volgt uit het individueel ambtsbericht. In de bestuursrechtelijke procedure geldt deze eis niet. Het Nederlanderschap kan dus worden ingetrokken enkel op basis van de informatie uit het individueel ambtsbericht.

In de zesde aflevering staan 18 uitspraken en 5 noten. Galina Cornelisse bij een Afdelingsuitspraak over vals bevonden zeemansboekjes, waarna de vreemdelingen in grensdetentie werden gesteld. De Afdeling lijkt het toetsingskader van de rechtmatigheid van een vrijheidsontnemende maatregel in de grensprocedure te verleggen en de uitspraak roept de vraag op of het toetsingskader voor de rechtmatigheid van de grensdetentie is veranderd naar aanleiding de arresten Landkreis Gifhorn en C, B en X. Vardâyani Djwalapersad en Karin de Vries bij het arrest van het Gerechtshof Den Haag over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. Het Gerechtshof oordeelt dat de werkwijze van de KMar in het kader van het Mobiel Toezicht Veiligheid, waarbij aan ‘ras’ gerelateerde kenmerken een rol kunnen spelen bij de beslissing om iemand te controleren, verboden rassendiscriminatie oplevert. Een belangrijke juridische vraag in dergelijke gevallen is hoe kan worden aangetoond dat selectie op grond van ‘ras’ heeft plaatsgevonden. Verder gaan zij in op hoe een controle op ‘ras’ gebaseerde vooroordelen voorkomen kan worden. Lieneke Slingenberg bij een rechtbank uitspraak over het regime in de Handhaving en Toezichtlocatie (HTL) in Hoogeveen. De uitspraak heeft veel relevante aspecten. Slingenberg beperkt zich tot een aantal onderdelen van het beroep op de artikelen 3, 5 en 8 EVRM. Opmerkelijk is dat de rechtbank de vreemdeling lijkt aan te sporen om hoger beroep in te stellen ondanks het appelverbod. Tegen de uitspraak is hoger beroep ingesteld, dus wordt vervolgd. David Kuiper en Sjoerd Thelosen schreven een overzichtsnoot bij een aantal rechtbank uitspraken over de ambtshalve rechtsmatigheidstoets bij bewaring sinds het arrest C, B en X. Zij leiden hun noot in met een in memoriam ter herdenking aan de overleden rechter John Bouwman. Hij was de eerste rechter die meende dat de bewaringsrechter tot ambtshalve beoordeling verplicht was. Folke Larsson bij een uitspraak van de voorzieningenrechter VK Amsterdam die oordeelt dat de Oekraïense verzoekster een spoedeisend belang heeft bij een voorlopige voorziening in de bezwaarprocedure tegen het afwijzend besluit van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over het recht op verblijf op grond van de Richtlijn 2001/55/EG (TBRi). Er wordt hierbij ingegaan op de voortdurende beleidswijzigingen van de staatssecretaris. 

De Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 26 april 2023 in twee zaken, ve23000937 en ve23000938, geoordeeld dat de overdracht op grond van de Dublinverordening van vreemdelingen naar Italië wegens het gebrek aan opvangfaciliteiten aldaar niet mogelijk is. De vreemdelingen zouden dan in een toestand van zeer verregaande materiële deprivatie in strijd met art. 3 EVRM en art. 4 Handvest EU terechtkomen. Dit oordeel is gebaseerd op basis van de circular letter van 5 december 2022 en berichtgeving daarop volgend. Sinds 7 februari is er geen nadere informatie ontvangen. Er kan daarom niet meer van worden uitgegaan dat Italië zal voldoen aan zijn internationale verplichtingen tot opvang (interstatelijk vertrouwensbeginsel). In de uitspraak onder ve23000937 is tevens overwogen dat de staatssecretaris ondeugdelijk heeft gemotiveerd dat de vreemdeling er niet in is geslaagd om met de door hem overgelegde doopakte aan te tonen dat zijn meerderjarig leeftijdsregistratie in Italië onjuist is. De noodtoestand die de Italiaanse autoriteiten op 11 april 2023 met betrekking tot de opvang hebben uitgeroepen is, omdat de zitting van deze uitspraken dateerde van 30 maart 2023, niet betrokken in het oordeel van de Afdeling.

In het vandaag verschenen aprilnummer van A&MR:
Geschikt en noodzakelijk? (ve23000917)
Sinds 1 januari 2022 moeten Turkse gezinsmigranten die zich in Nederland willen vestigen in Turkije slagen voor het inburgeringsexamen. In zijn uitvoerige analyse bespreekt Kees Groenendijk de verenigbaarheid van deze maatregel met het associatierecht EEG-Turkije en met het discriminatieverbod in internationale en EU-instrumenten. De maatregel blijkt niet te voldoen aan de geschiktheid en noodzakelijkheid die het HvJ EU vereist. Bovendien is de maatregel op diverse gronden in strijd met een hele reeks discriminatieverboden.
Olifant in de kamer (ve23000921)
Tijdens het congres ‘Kinderrechten en migratie’, dat op 26 januari 2023 plaatsvond in Leiden, betoogde Peter Rodrigues dat het handelen van ouders niet aan het kind mag worden toegerekend. Hij benoemde de ‘olifant in de kamer: de vrees dat ouders profiteren van de verblijfsrechten van hun kinderen’. In zijn analyse van rechtspraak van de Afdeling en het HvJ EU ziet hij vooruitgang maar ook nodeloze complexiteit.
Verboden onderscheid (ve23000923)
De rechtbank oordeelt met betrekking tot het mvv-verzoek van een Ethiopische vrouw voor verblijf bij haar echtgenoot dat onvoldoende is gemotiveerd waarom Ethiopiërs niet zijn vrijgesteld van het inburgeringsexamen en burgers van sommige andere landen, zoals Zuid-Korea, wel, en dat onvoldoende is gemotiveerd dat bij het inburgeringsvereiste in het buitenland geen sprake zou zijn van selectie op grond van nationaliteit. Ashley Terlouw en Karin de Vries analyseren de uitspraak.
Europees denken (ve23000922)
Sinds afgelopen december is Hanna Sevenster voorzitter van de Vreemdelingenkamer van de Afdeling bestuursrechtspraak. Karen Geertsema en Linus Hesselink spraken de nieuwe voorzitter over ‘de transitie van het denken in vaste lijnen naar iets meer maatwerk’, haar achtergrond in het Europese recht (die goed paste, want ‘in de Vreemdelingenkamer doet iedereen de hele dag niks anders dan Europees recht’) en over lagere rechters, die nu ook prejudiciële vragen stellen.
En verder:
* concludeert Bahija Aarrass in het redactioneel naar aanleiding van de lessen uit de opvang van Oekraïners: 'Het kan dus wel!' (ve23000913);
* schrijft Sadhia Rafi het eerste deel van de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden asiel over 2023 (ve23000924);
* beantwoord Barbara Bierhuizen de vraag of een kind dat is herenigd met de ouder zonder gevolgen voor zijn of haar verblijfsrecht op zichzelf kan gaan wonen (ve23000926);
* presenteren Carolus Grütters, Kees Groenendijk en Helen Oosterom-Staples het overzicht van arresten en zaken van het Hof van Justitie van de Europese Unie (ve23000929);
* en denkt Margrite Kalverboer terug aan de twee kinderen die wel een verblijfsvergunning kregen, maar tegelijkertijd degene verloren die hen de veiligheid bood om goed op te groeien (ve23000930).

In deze eerste EU Update van 2023 geven Barbara Safradin, secretaris bij de Commissie Meijers, en Shania Dharmawan, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de EU-migratieontwikkelingen en de wetgevende en niet-wetgevende voorstellen van de Europese Commissie in het eerste kwartaal van 2023. Aan bod komen onder andere: de laatste ontwikkelingen met betrekking tot het Europees migratie- en asielpact, de situatie op de westelijke Balkanroute en het aantal irreguliere migranten in de EU, laatste ontwikkelingen met betrekking tot de tijdelijke bescherming van Oekraïners in Europa, EU-visumbeleid en tot slot het Zweeds voorzitterschap en de recente migratietop.

De rechtbank Arnhem heeft op 18 april 2023 geoordeeld, in een procedure over een verzoek om een tewerkstellingsvergunning, dat de 24-weken-eis onverbindend is. Uit nationale regelgeving blijkt dat een asielzoeker niet meer dan 24 weken mag werken, dit is in strijd met Europese wetgeving, daarin staat dat een asielzoeker toegang tot de arbeidsmarkt moet hebben. De rechtbank is van oordeel dat de 24-weken-eis de effectieve toegang onnodig beperkt en in strijd is met art. 15 van de Opvangrichtlijn. Het UWV stelt dat er een signaal zou worden afgegeven dat permanent verblijf in Nederland mogelijk is en het zou de terugkeer van asielzoekers bemoeilijken wanneer zij een arbeidsrelatie hebben opgebouwd. Hiervan is geen sprake oordeelt de rechtbank. 
Indien de partijen het niet eens zijn met deze uitspraak, kan er binnen vier weken hoger beroep in worden gesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. 

In de vijfde aflevering staan 20 uitspraken en 5 noten. Mark Klaassen bij een Afdelingsuitspraak over de vraag hoe de verplichting uit artikel 17 EU Gezinsherenigingsrichtlijn om bij de intentie tot afwijzing van een aanvraag een individuele belangenafweging te maken zich verhoudt met de toetsing aan het recht op respect voor gezinsleven zoals beschermd door artikel 8 EVRM. Anna Chatelion Counet bij een Afdelingsuitspraak waarin zij aangeeft dat er nog het een en ander valt aan te merken op het strenge toetsingskader dat de Afdeling hanteert ten aanzien van intrekkingen op grond van het verstrekken van onjuiste gegevens. Zo zou de Afdeling rekening moeten houden met wie de onjuiste gegevens verstrekt heeft en mogelijk met de vraag of er sprake is van opzettelijke misleiding. Nikki Vreede en Elles Besselsen over twee rechtbank uitspraken waarbij het beleid voor gezinshereniging van jongvolwassenen met hun ouders op grond van artikel 8 EVRM centraal staat. Zij menen dat de gewijzigde uitvoeringspraktijk geen stand kan houden in het licht van de jurisprudentie van het EHRM en zij voelen zich met deze uitspraken gesteund in hun standpunt dat de belangenafweging in het kader van artikel 8 EVRM is verdisconteerd in het jongvolwassenbeleid en niet meer in het nadeel van de vreemdeling kan uitvallen als eenmaal vaststaat dat aan alle voorwaarden van het beleid is voldaan. Maarten den Heijer over een rechtbank uitspraak over Bloedwraak, of Tirana, waar het slachtoffer en zijn familie enkele maanden verbleven na de aanslag en voorafgaand aan hun reis naar Nederland, kan gelden als vestigingsalternatief. Folke Larsson bij een rechtbank uitspraak over de beëindiging door de burgemeester van de gemeentelijke opvangvoorzieningen op grond van de Regeling opvang ontheemden Oekraïne. 

In het vandaag verschenen maartnummer van A&MR:
Begrijpen we elkaar wel? (ve23000701)
Als asielzoekers 'laaggeletterd' zijn door bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, wordt hun asielrelaas eerder als ongeloofwaardig beoordeeld, omdat in hun manier van verklaren al snel sprake is van tegenstrijdigheden, ongerijmdheden of vaagheden. Daarom beschrijft Meeuw Kollen wat het betekent om laaggeletterd te zijn of een licht verstandelijke beperking te hebben, analyseert zij rechtbankuitspraken waarin de problemen duidelijk worden, en geeft zij tips en praktische verbeterpunten voor het horen en beslissen.
Belofte maakt schuld (ve23000703)
Op grond van het buitenschuldbeleid kan een verblijfsvergunning worden verleend aan mensen die buiten hun schuld niet uit Nederland kunnen vertrekken. Maar in de praktijk worden die vergunningen nauwelijks gegeven, door steeds restrictievere voorwaarden, zwaardere bewijslast en een enorm overvloedige bureaucratie. Robin van Oene schetst de knelpunten en geeft aanbevelingen, opdat het buitenschuldbeleid ‘eindelijk gaat werken als het beoogde veiligheidsventiel’.
Nationaliteitsrecht en de EU (ve23000704)
In een lange reeks beslissingen over de verhouding tussen nationaliteit van een lidstaat en Unieburgerschap zette het Hof van Justitie begin vorig jaar in JY een paar nieuwe stapjes bij het verruimen van het Unieburgerschap tot ‘fundamentele status van de burgers van de lidstaten.’ In zijn kritische analyse beargumenteert Ulli d’Oliveira dat het Hof zich ten onrechte de bevoegdheid aanmeet om in te grijpen in het nationaliteitsrecht van de lidstaten, dat nu afhankelijk is van het Unierecht in ontwikkeling.
Tijdelijke bescherming (ve23000706)
Vanwege de oorlog in Oekraïne zijn zo’n vijfduizend niet-Oekraïense studenten en arbeidsmigranten naar Nederland gevlucht. Zij kregen aanvankelijk de verzekering dat zij in Nederland bescherming kregen op grond van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn (TBRi). De overheid is daar echter op teruggekomen en wil die bescherming voor deze groep eerder stopzetten. Carolus Grütters schetst de achtergrond van de TBRi, de implementatie in Nederland en de recente activering van de TBRi door de EU, en concludeert dat de Nederlandse overheid probeert onder haar Unierechtelijke verplichtingen uit te komen.
En verder:
* staat Petra Werkman in het redactioneel stil bij het belang om verder te kijken dan een naam (ve23000700);
* gaat Joëlla Bravo Mougán in op erkenning voor slachtoffers van mensenhandel met een Dublinclaim en de betekenis van het arrest van het HvJ EU op 20 oktober 2022 voor Nederland (ve23000707);
* deelt Kees Groenendijk waardevolle lessen over de kunst van het annoteren (ve23000708);
* bespreekt Chretienne Peeters de vraag of een Chavez-gerechtigde voor een nieuw naturalisatieverzoek opnieuw leges moet betalen (ve23000709);
* en denkt Barbara Wegelin terug aan dat ene moment, in de vijftien jaar die zij als advocaat mocht werken, dat zij dichterbij was dan ooit bij wat het betekent om te vrezen en te vluchten voor je leven (ve23000710).