Nieuws

Vandaag is de 20e uitreiking van de Hanneke Steenbergenscriptieprijs. Ter ere van deze feestelijke gelegenheid staat aflevering 10 van A&MR volledig in het teken van Hanneke Steenbergen en de prijs. Zo vertellen eerdere winnaars van de prijs onder andere hoe het nu staat met hun scriptieonderwerp:
EU Gezinsherenigingsrichtlijn (ve22003400)
In 2004 schreef Erik Scheers zijn scriptie over de verhouding van de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn tot het Nederlandse gezinsherenigingsbeleid en artikel 8 EVRM. Nu zet hij zijn toenmalige kritische beschouwingen af tegen de ontwikkelingen na de inwerkingtreding en de implementatie van de richtlijn.
Extraterritoriale werking van mensenrechten (ve22003401)
In 2005 schreef Maarten den Heijer zijn scriptie over extraterritoriale werking van mensenrechten en de opvang van asielzoekers in de regio. Hij beschrijft hoe hij aan zijn fascinatie voor het onderwerp immigratie kwam, waar de scriptie níet over ging en waaraan de scriptieprijs heeft bijgedragen.
Inburgering op de grens (ve22003402)
Toen in 2006 de Wet inburgering in het buitenland in werking trad, schreef Bahija Aarrass haar scriptie over de vraag of die wet verenigbaar was met het recht op gezinsleven, het gelijkheidsbeginsel en het EG-recht. Ze bespreekt haar bevindingen en schetst de huidige stand van zaken.
Sociale rechten van Unieburgers (ve22003408)
In 2007 schreef Sandra Mantu haar scriptie over de sociale rechten van economisch niet-actieve Unieburgers. Ze gaat in op de ontwikkelingen sinds het schrijven van haar scriptie en reflecteert op de Hanneke Steenbergenscriptieprijs en het belang ervan.
Omgekeerde discriminatie (ve22003409)
Unieburgers worden met betrekking tot gezinshereniging in hun lidstaat van herkomst nog steeds gediscrimineerd ten opzichte van Unieburgers in grensoverschrijdende situaties. In 2013 pleitte Arend van Rosmalen in zijn scriptie tegen deze ‘omgekeerde discriminatie’. Hier zet hij zijn argumenten opnieuw uiteen.
Het veilig-derde-land begrip (ve22003410)
Toen Ralph Groeneveld in 2018 zijn scriptie schreef was de EU-Turkijedeal hét voorbeeld van toepassing van het veilig-derde-land begrip. Dat riep de vraag op wanneer een derde land veilig is, met name in het licht van het Vluchtelingenverdrag. Ralph Groeneveld beschrijft hoe hij die vraag in zijn scriptie beantwoordde, ook met betrekking tot Turkije.
En verder:
* vragen Karin Zwaan, Gerrie Lodder en Karen Geertsema (ve22003399) zich af wat de winnaars, de genomineerden en de scriptieonderwerpen van deze twintig jaar ons leren over de ontwikkeling van het – onderwijs in het – migratierecht.
* memoreert Annelies Hoftijzer (ve22003411) aan haar eigen scriptiebegeleiding door Hanneke Steenbergen.
* beschrijft Kees Groenendijk (ve22003412) hoeveel Hanneke Steenbergen heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het migratierecht in Nederland.
* en herinnert Chayen Lozano Parra, psychiater bij iMMO (ve22003413) zich de onstuitbare veerkracht van een asielzoeker die al jong naar Nederland kwam.

Sinds de oprichting van SMN in 2015 is Adriana van Dooijeweert voorzitter van het bestuur van onze stichting. Adriana is bij u met name bekend als vreemdelingenrechter. Aan het eind van 2022 treedt Adriana af omdat ze haar maximale zittingstermijn heeft bereikt. Wij zijn haar zeer erkentelijk voor haar inzet, inspiratie en de manier waarop ze met energie, bezieling en humor onze belangen behartigde.
We hebben een waardige opvolger gevonden in de persoon van Aldo Kuijer. Net als de vertrekkende voorzitter is de nieuwe bestuursvoorzitter in het bezit van een imposant CV op het gebied van het recht in het algemeen en het vreemdelingenrecht in het bijzonder. Op dit moment is Aldo werkzaam als Staatsraad bij de vreemdelingenkamer van de Afdeling.
Aldo stelt zichzelf hier voor: ve22003414

In JV 2022 aflevering 16 zijn 18 uitspraken en 5 noten verschenen. Noot Mark Klaassen bij het arrest M.T. e.a. tegen Zweden over beperking van gezinshereniging in Zweden na een toename van het aantal asielaanvragen in 2014 en 2015. Door een onderscheid te maken tussen vluchtelingen en subsidiair beschermden kon Zweden de gezinshereniging van subsidiair beschermden tijdelijk stilzetten. Mark bespreekt o.a. wat de implicaties van het arrest voor het Nederlandse nareisbeleid en de recente discussie over de invoering van een de facto wachtperiode. Noot Willem Hutten bij de eerste Afdelingsuitspraak waar de nieuwe invulling van het evenredigheidsbeginsel uit de Harderwijk-uitspraak wordt toegepast in een vreemdelingenzaak over het Kinderpardon. Noot Karin Zwaan en Evert Bloemen bij een Afdelingsuitspraak in een zaak waar  het gebrek aan inzichtelijkheid van het medisch advies van de FMMU centraal staat. In de noot wordt m.n aandacht besteed aan het medisch advies voorafgaand aan het horen. Noot Gerben Dijkman bij twee uitspraken van de Afdeling, waarin zij zich in meer detail uit laat over de wijze van beoordelen van de feitelijke toegankelijkheid van de medische behandeling bij uitstel van vertrek. De Afdeling houdt uitdrukkelijk vast aan de eerdere uitleg van het arrest Paposhvili, maar lijkt de wijze van beoordelen van de feitelijke toegankelijkheid te nuanceren. Tenslotte een noot van Bart Smouter bij de Afdelingsuitspraak over leeftijdsregistratie. De Afdeling geeft meer duidelijkheid hoe hier mee om te gaan. Het beleid is niet onredelijk, maar op grond van de uitspraak kan men concluderen dat het beleid wel degelijk anders moet.

De voorzieningenrechter in Haarlem komt tot de conclusie dat er geen wettelijke basis is voor de zogenoemde nareismaatregel. De regering heeft de nareismaatregel ingevoerd om de instroom van familieleden van toegelaten asielzoekers tijdelijk te beperken. In een zaak over een Syrische vrouw die in Nederland een asielvergunning heeft gekregen, bepaalt de voorzieningenrechter nu dat haar Syrische gezinsleden meteen moeten worden toegelaten in Nederland. Zij hoeven niet eerst een half jaar te wachten.

Het afschaffen van de rechterlijke dwangsom in asielzaken is in strijd met Europees recht. Daarom is de Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND die dit sinds 11 juli 2021 regelt, op dit punt onverbindend. De wet verbood de bestuursrechter om de staatssecretaris een dwangsom op te leggen als hij niet binnen de wettelijke termijn op een asielaanvraag heeft beslist. Dit staat in een Afdelingsuitspraak van vandaag. In een andere uitspraak van vandaag (ve22003241) oordeelt de Afdeling dat het afschaffen van de bestuurlijke dwangsom in asielzaken niet in strijd is met Europees recht.

In JV 2022 aflevering 15 zijn 29 uitspraken en 7 noten verschenen. Noot den Heijer bij EHRM arrest over de vraag of IS-uitreizigers zich effectief moeten kunnen beroepen op het recht het grondgebied te betreden van de staat waarvan zij onderdaan zijn. Noot Groenendijk bij arresten HvJEU over gezinshereniging met vluchtelingen waarbij kinderen tijdens de asielprocedure meerderjarig werden. Het Hof voegt aan A.S. toe dat het verblijfsrecht van de ouders niet eindigt bij de meerderjarigheid van hun kind-vluchteling en in SW geeft het een ruime uitleg geeft aan het begrip “werkelijk gezinsleven” in artikel 16(1)(b) Gri. Noot Bex-Reimert bij Afdelingsuitspraak over de vraag of de uitsluiting van de mogelijkheid om beroep in te stellen tegen het niet tijdig beslissen in asielzaken verenigbaar is met het Europese recht. Antwoord: Nee. Noot van Eik bij een Afdelingsuitspraak over 1F welke om twee redenen interessant is. Ten eerste de vraag of de staatssecretaris terecht ‘personal participation’ heeft vastgesteld en ten tweede of er mogelijk sprake was van dwang als vrijwaringsgrond. Noot Aarrass bij een Afdelingsuitspraak over afwijzing mvv aanvraag gezinshereniging ouders, broers en zussen bij een meerderjarige referent omdat deze niet in staat zou zijn de kosten van het levensonderhoud en de huisvesting van de gezinsleden te kunnen dragen. Noot Reneman bij een Afdelingsuitspraak na het arrest XY van het HvJEU waarin de Afdeling om gaat en haar jurisprudentielijn over de verwijtbaarheidstoets in opvolgende aanvragen verlaat. Tenslotte een noot van Angun en Luscuere bij Afdelingsuitspraak over de vraag of een derdelander vreemdeling arbeid zonder gezagsverhouding heeft verricht, waarbij de vraag of hij dit onder eigen verantwoordelijkheid heeft gedaan een rol speelt en voorts de feitelijke situatie van belang is.

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft op 14 november 2022 een uitspraak van de VK 's-Hertogenbosch van 5 oktober 2022 bevestigd. Uit die uitspraak blijkt dat, uit de informatie ter zitting aangebracht door de staatssecretaris, er weer presentaties in persoon worden gehouden, er vanaf maart 2022 tot augustus 2022 elf laissez-passers zijn afgegeven en er drie uitzettingen met een laissez-passer hebben plaatsgevonden. Deze situatie is wezenlijk anders dan op het moment van de uitspraak van de Afdeling van 2 april 2021. Er is aldus weer sprake van zicht op uitzetting binnen een redelijke termijn naar Marokko.

Het HvJEU heeft in de zaak C, B en X voor recht verklaard dat de nationale rechter ambtshalve de eventuele niet-naleving van een door de vreemdeling niet aan de orde gestelde rechtmatigheidsvoorwaarde van vreemdelingenbewaring moet vaststellen. Volgens het nationale recht is de rechter enkel bevoegd om de door de vreemdeling aangevoerde feiten en omstandigheden te beoordelen. Als de rechter ambtshalve constateert dat de detentie onrechtmatig is moet hij de detentie laten voortduren. Met het arrest van heden heeft het Hof verklaard dat deze rechtspraktijk onverenigbaar is met het Unierecht.

Wie burgert zwaarder in? (ve22002989)
Bij de zoveelste verandering van de inburgeringsregels zijn begin dit jaar de eisen weer verzwaard. Daarbij is het overgangsrecht bovendien onduidelijk. Daarom analyseert Guido le Noble wie nu precies wel en wie niet aan de nieuwe regels moet voldoen. Zo blijkt onder andere dat de oude wet van toepassing blijft op degenen die voorheen als vrijwillige inburgeraar een lening konden afsluiten.
Niet kritisch genoeg (ve22002990)
Mensen die voor een Nederlands minderjarig kind zorgen terwijl ze zelf geen Nederlander of EU-burger zijn, kunnen een zogenoemd ‘Chavez-verblijfsrecht’ krijgen. Volgens de Nederlandse overheid is dit een tijdelijk verblijfsrecht, voor in beginsel vijf jaar, omdat het afgeleid is van het verblijfsrecht van het kind. Maar het Europese Hof van Justitie besliste onlangs dat dat niet klopt – waardoor vele ‘Chavez-ouders/verzorgers’ in Nederland kunnen blijven. Elles Besselsen en Mirjam den Besten analyseren de uitspraak en de context ervan. Volgens hen hadden Nederlandse rechters de redenering van de Nederlandse regering al veel eerder kritisch tegen het licht moeten houden.
Zelfdenkzaamheid bevorderd
Ziet het vreemdelingenrecht er beter uit, na de kritiek die in de Toeslagenaffaire is losgebarsten? Vreemdelingenjuristen vroegen in diverse publicaties om bezinning en verbetering. Op 13 oktober congresseerden advocaten, bestuursrechters en IND-ambtenaren over de ontwikkelingen. Barbara Safradin (ve22002991) brengt de gesprekken in kaart. Karen Geertsema (ve22002992) stelt vast dat de hoogste bestuursrechter de lagere rechters en het openbaar bestuur ‘concrete handvatten voor zelfdenkzaamheid’ heeft gegeven. En dat ook de IND-top wil veranderen. Maar de wétgever krijgt van haar ‘ook in deze herkansing geen voldoende’.
Tomas Weteringsprijs
Aan het eind van het congres van 13 oktober kreeg Ellen Gelok, advocaat vreemdelingen- en sociaal recht in Amsterdam, de Tomas Weteringsprijs uitgereikt. Volgens de jury werkte zij ‘lang voordat de toeslagaffaire aan het licht kwam, dikke processtukken consciëntieus uit om in zuiver juridische betogen aandacht te vragen voor de klemmende gevolgen’. En met een kantoorgenoot forceerde zij de genoemde doorbraak bij het Europese Hof van Justitie over het ‘Chavez-verblijfsrecht’.
En verder:
* beantwoordt Meryem Sayin (ve22002996) de vraag: kan een student die ooit een inreisverbod kreeg maar nu een verblijfsvergunning heeft, de informatie over dat inreisverbod van internet laten halen?
* schrijven Johan ten Berg en Taco Groenewegen (ve22002993) de Kroniek Algemene wet bestuursrecht in het migratierecht;
* verslaat Linus Hesselink (ve22002994) de promotie van Lynn Hillary over het wederzijds vertrouwen tussen EU-landen als algemeen rechtsbeginsel, en wat dat betekent voor het EU-migratiebeleid en nationale immigratiebeslissingen;
* had Annelies Hoftijzer (ve22002995) de angstige droom dat ze staatssecretaris was: migranten bij aankomst visiteren om de identiteitsdocumenten veilig te stellen die zijn verborgen in lichaamsopeningen?
* en kreeg advocaat Pim Fischer (ve22002997), toen hij rechtsbijstandsvergoedingen aanvroeg, te horen dat het ‘kansloos procederen’ was, in een zaak waarin uiteindelijk bepaalde vreemdelingen recht kregen op bijstand, kinderbijslag en andere toeslagen. 

In JV 2022 aflevering 14 zijn 12 uitspraken en 4 noten verschenen. Adam Diels bespreekt in zijn noot het nieuwe toetsingskader bij wijzigingsverzoeken van persoonsgegevens in de BRP. Het gaat onder andere over de genuanceerdere maatstaf die sinds mei van dit jaar geldt en hoe die maatstaf er precies uitziet. Mirjam van Riel gaat in op de belangenafweging bij artikel 8 EVRM. Ze behandelt een aantal relevante factoren, zoals het economisch welzijn van Nederland en de weging daarvan, een werkinstructie van de IND en de rechterlijke toets die hierbij komt kijken. Jannie van der Sleen heeft het over het horen van vreemdelingen met een verstandelijke beperking. Ze schrijft over de complexiteit van dit horen en gaat in op verschillende niveaus van intellectueel functioneren, de gevolgen van een verstandelijke beperking voor de communicatie tijdens een gehoor en de mogelijke aanpassingen van de communicatie tijdens een gehoor. Margot Vennik bepleit meer aandacht voor het horen van de vreemdeling in de procedure visum kort verblijf. Volgens haar dient er meer ruimte te zijn voor het doen van een persoonlijk verhaal, zeker als er aan de intenties van de vreemdeling wordt getwijfeld. Ze stelt in elk geval dat een positieve trend te bespeuren valt.