Nieuws

In het gisteren verschenen decembernummer van A&MR:
* onderzocht Ashley Terlouw de pilot van de IND waarin zo snel mogelijk werd geprobeerd met een uitspraak van de Raad van State duidelijkheid te krijgen over de rechtmatigheid van beëindiging van de tijdelijke bescherming voor derdelanders zonder permanent verblijfsrecht in Oekraïne. De pilot is niet gelukt vanwege gebrek aan goede organisatorische afspraken en omdat de IND de tijd onderschatte die nodig is voor zo'n uitspraak (ve23002657);
* bespreekt Bruno Verdam het nieuwe optierecht op het Nederlanderschap voor in Nederland geboren staatloze kinderen die hier vijf jaar 'stabiel hoofdverblijf' hebben. De Nederlandse interpretatie van 'stabiel hoofdverblijf' is dat het kind en diens ouders het vertrekproces niet hebben gefrustreerd, maar dit blijkt in strijd te zijn met het Staatloosheidsverdrag (ve23002658);
* laat Fadi Fahad zien dat migratierechtelijke wetgevingsadviezen van de Afdeling advisering van de Raad van State vrijwel nooit leiden tot wijziging van een wetsvoorstel of een toelichting erop. Terwijl die Afdeling vergeleken met andere beleidsterreinen in het migratierecht ruim anderhalf keer vaker adviseert om een bepaald wetsvoorstel niet in te dienen of een besluit niet te nemen (ve23002659);
* praat Hans Leijtens, die sinds 1 maart 2023 directeur is van Frontex, over zijn werk en de plannen van de organisatie: 'Het beheersen van grenzen is eigenlijk het beheersen van vrede.' En: 'Als de rule of law niet leidend is, heb ik beperkte mogelijkheden, zoals in Hongarije. Constant proberen we met wat druk van onze kant het daar een beetje beter te maken.' (ve23002661);
* concluderen Jorrit Rijpma en Melanie Fink dat het Gerecht van de EU op 6 september 2023 de centrale rol miskent die Frontex speelt tijdens de uitvoering van gezamenlijke terugkeeroperaties. 'Doordat het Gerecht het terugkeerbesluit niet loskoppelt van de uitvoering ervan, blijft Frontex de facto buiten schot voor falen in zijn eigen handelen' (ve23002663);
* zegt Ulli Jessurun d'Oliveira dat het ontnemen van nationaliteit aan bipatriden die voor terrorisme zijn veroordeeld, wordt gebaseerd op een valse voorstelling van zaken. De veroordeelden zouden de band met Nederland hebben doorgesneden, maar het is de staat zelf die de band doorsnijdt, vanwege ernstige schade aan de essentiële belangen van de staat (ve23002660);
* pleiten Hana van Ooijen en Viola Bex-Reimert voor een special counsel, die op afstand van betrokkene geheime stukken kan inzien. Ze doen dat naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State over intrekking van het Nederlanderschap van iemand die strafrechtelijk is vrijgesproken van terrorisme, maar in bestuursrechtelijk beroep toch zijn Nederlanderschap niet terugkreeg (ve23002664);
* wijst Jorrit Rijpma op het veel grotere belang van de volgende stembusgang, die voor het Europees Parlement in juni 2024 (ve23002656);
* ziet Petra Werkman vooralsnog slechts zeer beperkte mogelijkheden voor reguliere gezinshereniging als de ouder en het minderjarige kind eerder geen contact hadden (ve23002665);
* en stelt arts Maria van den Muijsenbergh dat advocaten een betrokken behandelend arts actief moeten vragen om interpretatie van de medische feiten in de context van de omstandigheden van de patiënt. Veel beter dan alleen een kaal medisch dossier geeft dat een uniek zicht op de gevolgen van een juridische procedure of beslissing voor de patiënt (ve23002666).

De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 13 december 2023 prejudiciële vragen gesteld aan het HvJEU, of haar verkort gemotiveerde uitspraken op grond van art. 91 lid 2 Vw 2000 wel in overeenstemming zijn met de eisen die het HvJEU daaraan stelt. De Afdeling is van oordeel dat haar bevoegdheid om verkort te motiveren van inhoudelijke uitspraken in overeenstemming is met het Unierecht. Maar zij ziet in wat door de vreemdeling is aangevoerd ruimte voor twijfel, namelijk als punt 51 van het arrest Consorzio (ve21003013) strikt moet worden uitgelegd. De vreemdeling is van mening dat de ABRvS in haar uitspraak moet motiveren welke van de drie uitzonderingen (1. de uitleg al in zijn rechtspraak heeft verduidelijkt, 2. de uitleg al op voorhand duidelijk genoeg is, 3 als de vraag overbodig is voor de oplossing van het geschil) op het niet stellen van prejudiciële vragen geldt. Daarom ziet de Afdeling aanleiding het HvJEU te verzoeken bij wijze van prejudiciële beslissing antwoord te geven op de volgende prejudiciële vraag:
I.  Moet art. 267, derde alinea, van het VWEU, gelezen in het licht van art. 47, tweede alinea, van het Handvest van de Grondrechten van de EU, zo worden uitgelegd dat deze bepalingen in de weg staan aan een nationale regeling als opgenomen in art. 91 lid 2 Vw 2000, op grond waarvan de ABRvS, als nationale rechter wiens beslissingen niet vatbaar zijn voor hoger beroep, een opgeworpen vraag over de uitleg van Unierecht, al dan niet in combinatie met een
uitdrukkelijk verzoek om prejudiciële verwijzing, verkort gemotiveerd kan afdoen zonder te motiveren welke van de drie uitzonderingen op haar verwijzingsplicht zich voordoet?
II. schorst de behandeling van het hoger beroep tegen VK Utrecht 5 maart 2021, 20/4810 (ve23001980), totdat het HvJEU uitspraak heeft gedaan en houdt iedere verdere beslissing aan.

De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 29 januari in twee  uitspraken (ve23002565, hoofduitspraak en ve23002564) geoordeeld dat de rechtbanken van VK Arnhem, ve23000844 en VK Utrecht begin dit jaar gelijk hadden dat het UWV bij het verstrekken van tewerkstellingsvergunningen aan asielzoekers niet langer de eis mogen stellen dat zij maximaal 24 weken per jaar mogen werken. De 24-weken-eis verhindert dat asielzoekers effectieve toegang krijgen tot de Nederlandse arbeidsmarkt. Deze eis doet afbreuk aan het “doel en nuttig effect" van de Europese Opvangrichtlijn 2013/33/EU en is daarom in strijd met het Europees recht.

De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 22 november 2023 in drie zaken einduitspraak gedaan over de prejudiciële vraag die de Afdeling aan het HvJEU had gesteld en waarop het Hof 30 maart 2023 heeft geantwoord (ve23000726). De Afdeling legt het antwoord van het Hof zo uit dat als de staatssecretaris een voorlopige voorziening vraagt bij de Afdeling (ve23002525 en ve23002526) in een Dublinzaak dan wordt de overdrachtstermijn alleen opgeschort, als de rechtbank een vovo ook al heeft toegewezen. Heeft de rechtbank dat niet gedaan, dan heeft het toewijzen van een vovo door de Afdeling bestuursrechtspraak geen gevolgen voor de overdrachtstermijn. Die blijft dan dus doorlopen. Is de termijn van zes maanden verstreken? Dan kan de asielzoeker niet meer teruggestuurd worden naar een andere EU-lidstaat en zal de staatssecretaris de asielaanvraag zelf moeten behandelen. De Afdeling heeft in uitspraak ve23002524 overwogen dat dit ook geldt indien de vovo door de vreemdeling is ingediend bij de Afdeling. Verder schets de Afdeling de verstrekkende gevolgen van deze uitspraken omdat het verlopen van de overdrachtstermijn in veel zaken betekent dat de staatssecretaris zelf de asielaanvragen moet behandelen. Ook geeft de Afdeling twee mogelijke oplossingen. De rechtbanken zouden door eerder dan nu het geval kunnen beslissen op een verzoek om een vovo. Of de wetgever kan zich beraden over de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan art. 27  lid 3 Dublinverordening omdat dit artikel ook andere keuzemogelijkheden biedt bij het bepalen van het moment wanneer de overdrachtstermijn start of opgeschort wordt. Voor de drie asielzoekers betekenen de uitspraken dat de overdrachtstermijn is verstreken. De staatssecretaris mag hen niet meer terugsturen naar Duitsland of Denemarken en zal zelf de asielverzoeken in behandeling moeten nemen.

In aflevering 15 zijn 10 uitspraken en 1 noot opgenomen. Mark Klaassen behandelt in zijn noot de toepassing van art. 17 Gezinsherenigingsrichtlijn. De zaak gaat over een asielstatushouder die buiten de nareistermijn gezinshereniging heeft aangevraagd met zijn echtgenote. De rechtbank is van oordeel dat hoewel de aanvraag wordt afgewezen vanwege het niet voldoen aan het middelenvereiste, op grond van art. 17 Gezinsherenigingsrichtlijn toch toelating en verblijf moeten worden toegestaan. Art. 17 is niet omgezet in nationale wet- of regelgeving, en daarom kan er rechtstreeks een beroep worden gedaan op deze richtlijnbepaling. De Afdeling heeft eerder overwogen dat indien er sprake is van een gezinslid dat niet behoort tot het kerngezin die op basis van de Richtlijn een recht op gezinshereniging kan hebben, de belangenafweging i.h.k.v. art. 17 hetzelfde is als de belangenafweging die moet worden gemaakt op basis van artikel 8 EVRM (ABRvS 29 maart 2019, ECLI:NL:RVS:2019:980, JV 2019/98 m.nt. Boeles). Als het echter gaat om een gezinsband die valt binnen de definitie van het gezin zoals neergelegd in art. 4 lid 1 Gezinsherenigingsrichtlijn zoals in deze zaak een echtgenote, moet er volgens de Afdeling echter een aparte belangenafweging worden gemaakt (ABRvS 5 januari 2023, ECLI:NL:RVS:2023:27, JV 2023/64 m.nt. Klaassen). Helaas heeft deze aflevering maar 1 noot, maar niet getreurd, in aflevering 16 wordt dat ruimschoots goed gemaakt. Veel leesplezier.

In het vandaag verschenen novembernummer van A&MR:
* concluderen Younous Arbaoui en Betty de Hart dat de autonomie van huwelijksmigranten te sterk wordt beperkt door de controversiële regeling van het vijfjarig afhankelijk verblijfsrecht. Gezien het Istanbul-Verdrag valt die termijn van vijf jaar buiten de beoordelingsruimte van de nationale staat. Ook het beleid inzake huiselijk geweld is in strijd met het Istanbul-verdrag. En regelmatig misbruiken referenten de regeling door de IND te bellen als de huwelijksmigrant zich niet conform diens wensen gedraagt (ve23002469);
* constateert Viola Bex-Reimert dat al vóór de Toeslagenaffaire en het ABRvS-reflectieverslag de Afdeling de eis aanscherpte dat de staatssecretaris kenbaar moest motiveren welke rol verklaringen van derden hebben gespeeld. Gezien het algemeen bestuursrechtelijk en Unierechtelijk kader is de rol van derde-deskundigen bij een vermeende bekering te beperkt. Anders dan in andere deelgebieden van het bestuursrecht doet de staatssecretaris tot nu toe nauwelijks iets met (contra-)expertise van derden (ve23002470);
* spreekt Peter Rodrigues over zijn loopbaan, naar aanleiding van zijn afscheid als Leids hoogleraar migratierecht: ‘Dat je bijdraagt aan de intellectuele vorming van studenten, dat was het allergrootste genoegen.’ Hoe dun de pannenkoek ook is, hij heeft altijd twee kanten. ‘Dus je kunt zeggen dat meisjesbesnijdenis bij een baby echt niet mag, maar dan moet je ook de andere kant zien: dat er misschien talloze moeders uit Guinee naar Nederland komen die zeggen dat hun baby besneden dreigt te worden’ (ve23002471);
* ziet Ricky van Oers een formalistische houding in een uitspraak over een afgewezen naturalisatieverzoek. Omdat een Nederlandse echtgenoot vierenhalve maand in Kenia zijn zieke schoonvader verzorgde, verklaarden rechtbank en Afdeling het beroep van de echtgenote tegen de afwijzing ongegrond – terwijl deze ruim aan de eis van drie jaar huwelijk en samenwoning voldeed en onafgebroken in Nederland verbleef (ve23002473);
* beantwoorden Anna Chatelion Counet en Lianne Hooijmans de vraag welke argumenten kunnen worden aangevoerd tegen afwijzingen van asielaanvragen van ‘Syrische terugkeerders’, die voorafgaand aan hun asielverzoek heen en weer zijn gereisd naar Syrië. Hun asielaanvragen worden steeds vaker afgewezen – ten onrechte, betogen de auteurs (ve23002475).
* verslaan Danielle Snaathorst en Yasemin Savci het symposium van de Specialistenvereniging migratierechtadvocaten (SVMA), waarin van alle kanten de vraag werd besproken hoe het evenredigheidsbeginsel een grotere rol kan spelen bij de besluitvorming door bestuursorganen. Hoe kan dit beginsel in het vreemdelingenrecht tot zijn recht komen en welke rol speelt de advocatuur hierbij? (ve23002474)
* las Jordan Dez het proefschrift van Nawal Mustafa, ‘A Moment for Decolonial Joy’, en hoorde ze hoe de promotie verliep (ve23002472);
* schreef Stefan Kok in het licht van de aanstaande Kamerverkiezingen dat keuzes moeten worden gemaakt om een houdbaar en humaan asielsysteem, in overeenstemming met mensenrechten, te integreren in een migratiebeleid voor de toekomst (ve23002468);
* en laat Jorg Werner in de column zien hoe zijn cliënt de ware aard van de IND onthulde (ve23002476). 

Het Hof van Justitie EU heeft op 9 november 2023 vragen van de rechtbank Den Haag zp 's-Hertogenbosch van 22 februari 2022, ve22000465, in een zaak over een gezin met 6 minderjarige kinderen uit Libië, waarvan er vijf onder toezicht zijn gesteld, beantwoord. Het Hof antwoord dat artikel 15 van de Kwalificatierichtlijn zo moet worden uitgelegd dat de IND bij een persoon die om internationale bescherming verzoekt, alle relevante elementen die betrekking hebben op zowel de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de verzoeker als de algemene situatie in het land van herkomst moet onderzoeken, alvorens vast te stellen welk soort ernstige schade deze elementen eventueel kunnen staven. Verder moet art. 15 onder c van die richtlijn zo worden uitgelegd dat rekening moet kunnen worden gehouden met andere elementen betreffende de individuele status en persoonlijke situatie van de verzoeker dan de enkele omstandigheid dat hij afkomstig is uit een gebied van een bepaald land waar zich „the most extreme cases of general violence” voordoen in de zin van het arrest van het EHRM van 17 juli 2008, N.A, ve08001267. Ten slotte moet art. 15 onder b zo worden uitgelegd dat de intensiteit van het willekeurig geweld dat heerst in het land van herkomst van de verzoeker het in die bepaling omschreven vereiste van individualisering van de ernstige schade niet kan afzwakken.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 8 november 2023 vragen gesteld aan het Hof van Justitie EU over de uitleg van de Procedurerichtlijn en onder welke omstandigheden het verlengen van de standaardbeslistermijn voor asielverzoeken van zes maanden met maximaal negen maanden wel in overeenstemming is met deze richtlijn. Valt een geleidelijke toename van asielaanvragen hier ook onder en wat als er al achterstanden bestonden voor die toename begon? De behandeling van het hoger beroep in deze zaak zal worden aangehouden tot het Hof van Justitie EU uitspraak heeft gedaan. 

In deze derde EU-update van 2023 geven Barbara Safradin, secretaris bij de Commissie Meijers, en Nicole Visco Comandini, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de recente ontwikkelingen op het gebied van migratie en asiel in de EU en de EU-wetgevingsvoorstellen in het derde kwartaal van 2023. In dit overzicht zijn onder meer de laatste ontwikkelingen opgenomen met betrekking tot de volgende onderwerpen: de overeenkomst tussen de EU en Tunesië, het Europees Pact inzake Migratie en Asiel, de verantwoordingsplicht van Frontex en de tijdelijke bescherming van Oekraïners in de EU.

In aflevering van 14 zijn 20 uitspraken en 6 noten verschenen. Noot René de Groot bij een arrest van het HvJEU met nadere uitwerkingen van de regels die het Hof heeft geformuleerd in het arrest Tjebbes en het ontvangen van een tijdige waarschuwing dat men de nationaliteit kan verliezen. Verder gaat hij in op het wetsvoorstel wijziging van het vervalmechanisme van art.15 lid 1 sub c RWN, begeleid door een overgangsregeling voor oude gevallen. Noot Ulli Jessurun d’Oliveira bij het arrest van de HR over de mogelijkheid voor twee dochters om op grond van het Nederlanderschap van hun moeder overeenkomstig het in 2010 ingevoerde artikel 6 lid 1 sub i RWN (latente Nederlanders) te opteren voor het Nederlanderschap. De moeder had ten tijde van haar huwelijk in 1955 met een Nederlandse man, de Nederlandse en Israëlische nationaliteit. Gelet op de uitleg van art 5 WNI (oud) heeft zij daarbij haar Nederlandse nationaliteit niet verloren. Noot David Kuiper bij de einduitspraak van de Afdeling bij het arrest van het HvJEU C, B en X over de ambtshalve rechtmatigheidstoets. De Afdeling merkt de voorwaarden voor een rechtmatige bewaring alsnog als een kwestie van openbare orde aan en geeft meteen zelf de beperktheid van de eigen visie aan als zij vaststelt dat ambtshalve toetsing er niet toe mag leiden dat de rechter treedt in de toetsing of beoordeling van de rechtmatigheid van een ander besluit dan het besluit waartegen beroep is ingesteld. Is hier geen sprake van een gemiste kans? Noot Karin Zwaan bij uitspraak Afdeling die ziet op de vereisten voor het kunnen tegenwerpen van een beschermingsalternatief in de zin van artikel 31 lid 4e Vw. Kan worden verwacht dat de vreemdeling zich onder de bescherming kan stellen van een ander land waar hij zich op zijn nationaliteit kan beroepen? Noot Frans Willem Verbaas bij twee uitspraken van de rechtbank Den Haag over verzoek om overbrenging van Afghaanse bewakers. Hierbij werd in de ene zaak beroep gedaan op de Kamerbrief van 11 oktober 2021 en in de andere zaak op de ‘Tolkenregeling’. Verder gaat Verbaas in op de (on)mogelijkheid te toetsen aan het evenredigheidsbeginsel. Tenslotte een noot van Nikki Vreede bij een rechtbankuitspraak waarin de toetsing van gezinshereniging van jongvolwassenen met hun ouders op grond van artikel 8 EVRM centraal staat. Hoe de Afdeling hier tegenaan kijkt zullen we naar verwachting in het eerste kwartaal van 2024 kunnen teruglezen.