Nieuws

In aflevering 8 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 21 uitspraken en 10 noten verschenen: Marcelle Reneman bespreekt het arrest Barouk van het Hof van Justitie EU (HvJEU), over de bevoegdheid van rechters om medisch onderzoek te gelasten in asielzaken. Zij gaat o.a. in op de betekenis van de uitspraak voor de wijze waarop de rechter moet omgaan met het geloofwaardigheidsoordeel van de IND. Linda van Es analyseert arrest XXX van het HvJEU over hoe de voorwaarde “te hunnen laste zijn” uit art. 2 Verblijfsrichtlijn moet worden getoetst in situaties waarin het verzoek om een verblijfskaart door de bloedverwant in opgaande lijn pas plaatsvindt op een moment dat deze bloedverwant zich reeds meerdere jaren in de gastlidstaat bevindt. Hans Jesserun d’Oliveira behandelt het arrest Commissie tegen Malta over paspoortverkoop en de zeggenschap over nationaliteitsrecht. Nina Fokkink bij een Afdelingsuitspraak en een rechtbank uitspraak, dat bij een aanvraag voor duurzaam verblijf van een partner van een Unieburger, de relatie in beginsel niet volledig opnieuw mag worden getoetst. Nadia Ismaïli bij een Afdelingsuitspraak over gezinshereniging met een meerderjarig kind en de rol van emotionele en culturele afhankelijkheid. Evelien Brouwer bij een Afdelingsuitspraak over het signaleren van een terugkeerbesluit in het SIS waarin zij overweegt dat de Minister terecht geen evenredigheidstoets heeft toegepast en de vreemdeling ook niet in de bezwaarfase gehoord hoefde te worden. De uitspraak stoelt volgens Brouwer op een onjuiste lezing van het toepasselijke recht en illustreert ook een praktijk waarbij vreemdelingen tussen ‘a rock and a hard wall’ terecht kunnen komen. Lieke Erven bij een Afdelingsuitspraak over de plaatsing van een transgender vreemdeling op een mannenafdeling in Detentiecentrum Rotterdam. Zij gaat in op de rol van het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (CPT) hierbij. Een vervolg noot van Pim Huisman en Niels Jak bij het arrest van het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden over de vraag of de gemeente Westerwolde het COA met een dwangsom kan dwingen zich te houden aan de afspraak in een bestuursovereenkomst over de maximale bezetting van 2000 personen op de opvanglocatie Ter Apel. Pouya Fard geeft een uitgebreid jurisprudentie overzicht over de toepassing van het nieuwe WI 2024/06 in geloofwaardigheidsoordelen. Tot slot behandelt Gerben Dijkman de hoorplicht bij visum kort verblijf-zaken en de vraag of de indruk dat niet meer gehoord wordt juist is. En anderzijds de vraag hoe rechtbanken omgaan met de hoorplicht in deze zaken.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 21 mei uitspraak gedaan in een zaak over gezinshereniging door nareis bij een gezinslid met een verblijfsvergunning asiel in Nederland. Meer specifiek gaat het over het niet tijdig beslissen op zo'n nareisaanvraag. De Afdeling heeft eerder richtinggevende uitspraken gedaan over de lengte van de beslistermijn in beroepen tegen niet tijdig beslissen, o.a.  ABRvS 3 juli 2024, JV 2024/220 nt C.J. Ullersma, ve24001571. In die uitspraken heeft de Afdeling de beslistermijnen geschikt geacht als uitgangspunt. In de uitspraak van 21 mei 2025 gaat het, anders dan in de uitspraken van 3 juli 2024, over de betekenis van de ‘first in, first out’ aanpak dat de Minister inmiddels toepast bij de behandeling van nareisaanvragen. Dit betekent dat zij nareisaanvragen op volgorde van binnenkomst oppakt. De Afdeling overweegt dat de rechter geen rekening hoeft te houden met de fifo aanpak van de IND en het vaststellen van de dwangsom. De Afdeling vindt het fifo principe een goed uitgangspunt voor het behandelen van aanvragen. Maar dit mag niet ten koste gaan van de individuele rechtsbescherming. De beslistermijn zijn al geruime tijd bekend en in beginsel lang genoeg om in een individuele zaak een besluit te kunnen nemen. De omstandigheid dat de MvA&M nu het fifo-principe wil toepassen, betekent niet dat zij zich niet meer hoeft te houden aan een door de bestuursrechter gestelde beslistermijn noch dat deze bij voorbaat niet haalbaar is. Ook is van belang dat een nareisaanvraag gezinshereniging tot doel heeft en een langdurige scheiding van gezinsleden afbreuk doet aan het nuttig effect van de Gezinsherenigingsrichtlijn en wezenlijk raakt aan het in art 7 EU Handvest vervatte recht op familie- en gezinsleven en het in art. 24 EU Handvest vervatte recht van kinderen op bescherming. Anders dan in de ABRvS 26 maart 2025, ECLI:NL:RVS:2025:1301, over de beslistermijnen van de Wet hersteloperatie toeslagen, is er geen aanleiding voor een verdere verruiming van de beslistermijn.
--- Persbericht ABRvS

In aflevering 7 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 15 uitspraken en 2 noten verschenen: Noot Linda van Es bij de Afdelingsuitspraak van 20 maart 2025. In deze noot geeft zij een overzicht van de relevante jurisprudentie over de belangrijke begrippen ‘werknemer’ en ‘behoren tot de legale arbeidsmarkt’ uit Besluit 1/80 alsmede het beleid van de IND hierover, daarna behandelt zij de uitspraak en bespreekt ze tot slot de de nog openliggende vraag waar de grens ligt voor het niet meer behoren tot de legale arbeidsmarkt van Turkse werknemers ligt. Noot Elles Besselsen bij een rechtbank uitspraak van 11 februari 2025 over de tijdelijke en eenmalige regeling voor verlening van een verblijfsvergunning aan langdurig verblijvende Surinaamse oud-Nederlanders die op 1 januari 2025 in werking is getreden en per 1 juli 2025 vervalt. In de noot bespreekt Besselsen in hoeverre artikel 8 EVRM en het koloniale verleden meegewogen moeten worden bij de beoordeling van verblijfsaanvragen van Surinaamse oud-Nederlanders die jarenlang onrechtmatig in Nederland verblijven. 

In het meinummer dat vandaag verschijnt: 
Juridische counseling in Duitsland – en Nederland (ve25000835) 
Holger Hoffmann, em. hoogleraar staats- en bestuursrecht in Bielefeld, beschrijft het systeem van asielrechtelijke counseling dat in Duitsland vanaf 2019 tot stand kwam. Hij laat zien wat de bevoegdheden zijn van de counselors (en van advocaten), en wat de problemen zijn daarmee. Onafhankelijke counseling ‘kan de kwaliteit van overheidsbesluiten verbeteren en de werklast van bestuursrechters verminderen.’ Hoffmann is sceptisch over de vraag of politici bij hun verdere besluitvorming zich hiervan bewust zijn. In haar Ten geleide bij dit overzichtsartikel vraagt Karen Geertsema zich af wat Nederland hiervan kan leren, nu de regering overweegt een gouvernementele organisatie verantwoordelijk te maken voor juridische counseling. De belangrijkste les: vertrouwen van asielzoekers in de onafhankelijkheid van de juridische counselor is essentieel. 
Valse geruststelling in Kroatië (ve25000836) 
Hoe kan het toezicht op grenscontroles zo worden geregeld dat illegale pushbacks en andere mensenrechtenschendingen worden voorkomen? Sara Kekuš analyseert de praktijk van het Independent Monitoring Mechanism. Kroatië heeft dit geregeld voordat het nieuwe Asielpact het van EU-lidstaten vroeg. Politieke interventies, gebrekkige transparantie en onvoldoende informatie blijken daarmee ook de risico’s te zijn voor de andere Lidstaten. Zo dreigen papieren garanties te leiden tot een valse geruststelling 
‘Zichzelf bevestigende feedbackloop’ (ve25000841) 
In rechtszaken sinds 2013 over etnisch profileren door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), besloten rechtbanken dat er sprake was van neutrale criteria. Maar Rechtbank Overijssel stelde onlangs vast dat door het gebruikte risicoprofiel studenten met een niet-Europese migratieachtergrond in het fraudeonderzoek oververtegenwoordigd waren. Ashley Terlouw schetst het beoordelingskader voor discriminatie en hoopt dat overheidsinstanties de uitspraak ter harte nemen. 
Vrijheidsbeperking en vrijheidsontneming (ve25000838) 
De afgelopen vier jaar werd onder andere vastgesteld dat de bewaringsrechter ambtshalve moet toetsen. En de hoven in Luxemburg en Straatsburg kregen meer impact op de wijze waarop in Nederland naar het bewaringsrecht moet worden gekeken. Sjoerd Thelosen en David Kuiper bespreken de arresten en behandelen het voortraject, de voorwaarden voor bewaring zelf, de verschillende juridische grondslagen en de verhouding van maatregel van vrijheidsbeperking tot vrijheidsontneming en bewaring. 
IM Maartje van Meel (ve25000840) 
Op 15 maart jl. overleed bestuurs- en vreemdelingenrechter Maartje van Meel. Mieke Vollebregt-Kuipers, Nikki Vreede en Karen Geertsema noemen de kwaliteiten van haar rechterschap: collegiaal, scherp, voortvarend én in staat om de vreemdelingrechtelijke dossiers met luchtigheid te benaderen. 
En: 
* Amber Hoogenboom maakt duidelijk dat Iraanse asielzoekers niet zomaar kan worden tegengeworpen dat ze met de Iraanse nationale juridische database niet hun asielrelaas weten te ondersteunen; (ve25000837) 
* Stefan Kok denkt niet dat prejudiciële vragen van rechtbanken het gezag van de hoogste nationale rechter ondermijnen. (ve25000834)
* René de Groot ontdekte de slechte aspecten van Nederlands nationaliteitsrecht. (ve25000839)

In deze eerste migratie-update van 2025 geven Maria Faita en Andra-Valentina Primavarus, beiden stagiaires bij de Commissie Meijers, een overzicht van de recente ontwikkelingen op het gebied van migratie en asiel in de EU en de wetgevingsvoorstellen van de EU in het eerste kwartaal van 2025. In deze update worden onder andere besproken: de herziening van de financiering aan Tunesië, een EU-rapport dat misleiding van de Italiaanse politie over het Schengen inreisverbod, het voorstel voor een Europese Terugkeerverordening, de inwerkingtreding van een controversiële Poolse asielwet, de plannen van de Oostenrijkse regering om gezinshereniging voor asielzoekers op te schorten, en vermeende pushbacks door Litouwen. Ook worden de nieuwste HvJEU- en EHRM arresten besproken.

In het kader van een Maltese regeling konden buitenlandse investeerders verzoeken om naturalisatie wanneer zij voldeden aan bepaalde voorwaarden, die voornamelijk van financiële aard waren.
De Commissie is van mening dat deze regeling, waarbij personen die geen daadwerkelijke band met Malta hadden in ruil voor vooraf bepaalde betalingen of investeringen werden genaturaliseerd, een schending vormt van de regels inzake het burgerschap van de Unie en het beginsel van loyale samenwerking. Zij heeft daarom tegen deze lidstaat beroep ingesteld bij het Hof van Justitie EU.
Het Hof oordeelt dat Malta het Unierecht heeft geschonden door de vaststelling en toepassing van de burgerschapsregeling voor investeerders van 2020, die kan worden beschouwd als een vermarketing van de toekenning van de nationaliteit van een lidstaat en – bij uitbreiding – van het Unieburgerschap.
Het Hof wijst erop dat elke lidstaat vrij is om de voorwaarden vast te stellen waaronder hij zijn nationaliteit toekent of intrekt. Bij gebruikmaking van deze vrijheid moet evenwel het recht van de EU in acht worden genomen. Een lidstaat mag zijn nationaliteit – en dus ook het Europees burgerschap – niet toekennen in ruil voor vooraf bepaalde betalingen of investeringen, aangezien dit de verkrijging van de nationaliteit in essentie zou reduceren tot een loutere handelstransactie. Een dergelijke praktijk maakt het onmogelijk om de noodzakelijke band van solidariteit en loyaliteit tussen een lidstaat en zijn burgers tot stand te brengen en om het wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten te waarborgen, en schendt bijgevolg het beginsel van loyale samenwerking.
Persbericht HvJEU

In aflevering 6 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 22 uitspraken en 5 noten verschenen: Noot Evelien Brouwer bij het arrest Bouskoura van het Hof van Justitie EU en de einduitspraak van VK Roermond over de vraag of het voorzetten van een bewaringsmaatregel onrechtmatig is wanneer de EU-wettelijke grondslag voor de eerste bewaring is weggevallen en de tweede bewaringsmaatregel op een geheel andere EU-wettelijke basis berust. Noot Aniel Pahladsingh bij het arrest K.A.M. van het HvJEU zijnde het eerste arrest waarin het Hof invulling geeft aan artikel 14 lid 1 onder a van de Kwalificatierichtlijn, de grond om een vluchtelingenstatus in te trekken of te weigeren omdat de vreemdeling een gevaar vormt voor de veiligheid in de lidstaat. Noot Pouya Fard bij de Afdelingsuitspraak over de rol van het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, ook wel bekend als het Verdrag van Istanbul. Noot Lieneke Slingenberg bij de Afdelingsuitspraak waarin de Afdeling bij haar standpunt blijft dat het JCS wel kan worden beschouwd als een gespecialiseerde inrichting als bedoeld in artikel 10, eerste lid van de Opvangrichtlijn. Noot Sjoerd Thelosen bij twee rechtbank uitspraken van VK Roermond en VK Zwolle over de informatieplicht van art. 3.5 Vb 2000 bij bewaring en de schriftelijke toelichting in een voor een vreemdeling begrijpelijke taal. Het wordt interessant om te zien of de Afdeling na haar gestelde ultimatum het Roermondse voorbeeld gaat volgen.

De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State heeft op 25 april 2025 einduitspraak gedaan in drie zaken (ve25000777, ve25000778 en ve25000779) waarin prejudiciële vragen waren gesteld aan het HvJEU en welke het Hof heeft beantwoord in het arrest Kuduna e.a. op 19 december 2024, ve24002575. De Afdeling behandelt in de einduitspraak twee rechtsvragen. De eerste vraag gaat over de duur van de tijdelijke bescherming waarvoor de minister gebruik heeft gemaakt van de in art. 7 lid 1 Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) geboden mogelijkheid om onverplicht andere categorieën ontheemden tijdelijke bescherming te bieden en het moment waarop de MvA&M deze facultatieve tijdelijke bescherming mocht beëindigen. De Afdeling oordeelt dat de minister bevoegd was om de facultatieve tijdelijke bescherming van deze derdelanders te beëindigen op 4 maart 2024, een tijdstip gelegen voor de datum waarop de verplichte tijdelijke bescherming eindigt.  De tweede rechtsvraag gaat over het moment waarop de MvA&M een terugkeerbesluit mocht uitvaardigen. De Afdeling oordeelt dat de minister het terugkeerbesluit op 7 februari 2024 heeft uitgevaardigd, terwijl de derdelander op dat moment nog facultatieve tijdelijke bescherming genoot en dus legaal op het Nederlandse grondgebied verbleef. O.g.v. art. 2 lid 1 Tri kon de MvA&M daarom nog geen terugkeerbesluit uitvaardigen. 
Persbericht ABRvS

In aflevering 5 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 12 uitspraken en 3 noten verschenen: Noot Mark Klaassen bij twee Afdelingsuitspraken over de gezinshereniging van twee jongvolwassenen referenten uit Syrië met hun ouders en minderjarige broer en zus en de belangenafweging die bij toetsing aan art. 8 EVRM moet worden gemaakt tussen het belang van de betrokkenen en het algemeen belang. De Afdeling geeft aan hoe invulling moet worden gegeven aan economisch welzijn van Nederland en hoeveel gewicht hier aan moet worden toegekend bij de belangenafweging. Klaassen betrekt eerdere belangenafwegingen van de Afdeling hierover en gaat in op het toetsmoment. Noot Pieter Krop bij een Afdelingsuitspraak over een boete op grond van de Wet arbeid vreemdelingen en wanneer er bij een (mogelijke) bestuurlijke boete recht op bijstand door een raadsman ontstaat. De Hoge Raad oordeelde op 6 september 2024 in een belastingzaak oordeelde dat het recht op bijstand door een raadsman niet is beperkt tot procedures die naar nationaal recht als strafrechtelijk kwalificeren. Noot Sjoerd Thelosen bij een Afdelingsuitspraak over een vreemdeling die moeder was van een minderjarig kind dat in Nederland verbleef als alleenstaande asielzoeker en in grensdetentie werd gesteld. Het grensbewakingsbelang weegt zwaar maar de minister moet deugdelijk motiveren en onderzoeken waarom geen minder dwingend middel wordt toegepast. 

In het deze week verschenen aprilnummer van A&MR: 
Geheim want nationale veiligheid (ve25000597) 
In hoeverre hebben de rechter en de vreemdeling toegang tot geheime informatie in migratiezaken waarbij nationale veiligheid een rol speelt? De meeste EU-lidstaten voldoen niet aan de Europese procedurele waarborgen voor toegang. Nederland voldoet er deels aan, maar verplicht in de praktijk de vreemdeling ook om toe te staan dat de rechter slechts beperkt kennisneemt van het dossier (anders kan ook de rechter dat niet zien). Charlotte Carella constateert dat vanaf juni 2026 een beroep kan worden gedaan op de nieuwe Asielprocedureverordening, voor toegang tot alle relevante informatie. 
'Slachtoffer-dader overlap' (ve25000598) 
Bij de beoordeling van asielverzoeken van vluchtelingen die van oorlogsmisdaden worden verdacht, zou de minister meer rekening moeten houden met rechtspsychologische en criminologische inzichten over daderschap en schuld, betoogt Sophie Spil. Zij laat zien dat zeker bij ‘slachtoffer-dader overlap’ de daders vaak in een ernstige sociaaleconomische achterstand verkeren of horen bij een groep die zelf regelmatig doelwit is van geweld. Alleen daders die zich bij de eerste gelegenheid uit de situatie hebben verwijderd, kunnen zich er bij de Nederlandse rechter op beroepen dat ze gedwongen waren.
Peildatum van de leeftijd (ve25000599)
Het gezinsleven van een kind wordt afhankelijk van de snelheid of traagheid van de besluitvorming van de overheid. Dat is volgens Floor Verbrugge en Karen Geertsema het gevolg van een uitspraak van de Raad van State. In juni 2024 besliste de raad namelijk dat de leeftijd van de Unieburger pas wordt vastgesteld op het moment van het besluit over het recht om bij het gezin te verblijven, en niet op het moment van indiening van het verzoek. Dit is volgens de auteurs niet consistent met het beleid over dat verblijfsrecht, en evenmin met de jurisprudentie van het Hof van Justitie over vaststelling van de leeftijd. 
Wanneer asiel? (ve25000600) 
In de eerste Kroniek toelatingsgronden asiel van dit jaar besteedt Sadhia Rafi onder meer aandacht aan arresten van het Europese Hof van Justitie over vervolging van vrouwen in Afghanistan en over het concept veilig derde land en veilig land van herkomst. Ook behandelt ze de uitspraak van de Raad van State over de vraag of verblijf in het Westen leidt tot groot gevaar als iemand terugkeert naar Afghanistan. 
Gezinsband verbroken en hersteld? (ve25000628) 
Uit nieuwe rechtspraak blijkt dat, anders dan voorheen, een eenmaal verbroken gezinsband met een kind kan worden hersteld zodat er een recht ontstaat op verblijf bij het gezin. Chiara Vrije en Barbara Bierhuizen verwachten wel dat het herstel aan hoge eisen zal moeten voldoen. Daarbij telt onder andere de financiële en emotionele afhankelijkheid, de reden van het herstel en de omstandigheden rondom de verbreking. 
Rechtsonzeker (ve25000596) 
De rechtszekerheid staat op het spel nu het kabinet zonder overgangsrecht nieuwe vreemdelingenwetgeving wil invoeren. Volgens Taco Groenewegen biedt dan misschien alleen nog het EU-rechtelijke rechtszekerheidsbeginsel uitkomst.
En: 
is er het Overzicht arresten en lopende zaken van het Europese Hof van Justitie 2025/1 (ve25000616); en Fronnie Biesma citeert in haar column een vluchteling: ‘Toen ik moest vluchten was ik alles kwijt, maar tegelijk kon ik mezelf daardoor opnieuw uitvinden.’ (ve25000629)