Nieuws

In aflevering 3 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 15 uitspraken en 4 noten verschenen: Noot Carolus Grütters bij de uitspraak Kaduna en Abkez van de Grote Kamer van het HvJEU over de beëindiging van de tijdelijke bescherming van derdelanders uit Oekraïne. Het Hof stelt de personele reikwijdte van de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn vast: wie valt er onder en voor hoe lang. In de tweede plaats verduidelijkt het Hof wat de verplichtingen zijn van een lidstaat als die besluit om aan andere personen bescherming te bieden dan waartoe een lidstaat strikt genomen volgens de richtlijn verplicht is. En in de derde plaats preciseert het Hof op welk tijdstip een terugkeerbesluit genomen kan worden, en wanneer nog niet. Noot Aniel Pahladsingh bij een uitspraak van de Afdeling. In deze uitspraak verduidelijkt de Afdeling de rol van bestuursrechter omtrent de Bahaddar toets. Kort gezegd houdt deze Bahdadar beoordeling in of een nationale procedureregel wegens bijzondere omstandigheden opzij moet worden gezet zoals het geval is bij het non refoulement verbod. Volgens de Afdeling is daar een zelfstandige toets van de bestuursrechter voor nodig, die losstaat van het besluit van de IND. Noot Eva Berger bij een uitspraak van VK Arnhem over leeftijdsregistratie in Dublinzaken. De rechtbank gaat in op het nieuwe beoordelingskader dat volgt uit de jurisprudentie van de Afdeling waarbij de minister de leeftijdsregistratie wel bij haar beoordeling mag betrekken, maar eerst moet nagaan hoe de registratie in de andere lidstaat tot stand is gekomen en concludeert dat er sprake is van een motiveringsgebrek in de besluitvorming. Berger vergelijkt de uitspraak met andere rechtbank uitspraken sinds deze nieuwe lijn. Tenslotte een noot van Carolus Grütters bij de eerste uitspraak van de rechtbank Den Haag na herinvoering van de binnengrenscontroles. Grütters bespreekt de arresten Arib en ADDE en trekt de volgende conclusies: 1) de controles aan de binnengrens mogen niet als controles aan de buitengrens worden bestempeld; 2) in de buurt van de binnengrens staande gehouden vreemdelingen bevinden zich al op het grondgebied van het Schengengebied en kunnen dus de toegang niet worden geweigerd; 3) Deze vreemdelingen die niet voldoen aan de toegangscriteria uit de Schengengrenscode verblijven illegaal op het grondgebied en, moeten nog steeds volgens de terugkeer-procedure worden behandeld; 4) Als die vreemdeling te kennen geeft dat hij asiel wil aanvragen, dient hij/zij zo spoedig mogelijk naar het aanmeldcentrum in Ter Apel worden verwezen dan wel gebracht, en niet naar een cel in een detentiecentrum.

Volgens de Wi 2023 dragen vreemdelingen zelf de kosten van inburgeringscursussen en -examens. Wel kunnen zij hiervoor een lening afsluiten, die aan asielstatushouders wordt kwijtgescholden als zij tijdig het inburgeringsexamen halen of tijdig zijn vrijgesteld of ontheven van hun inburgeringsplicht. Ook kunnen zij een geldboete krijgen. Het HvJEU heeft in het arrest Keren van vandaag benadrukt dat lidstaten asielzoekers onder bepaalde voorwaarden ertoe kunnen verplichten dele te nemen aan integratieprogramma’s en te slagen voor examens, maar er moet wel rekening worden gehouden met de zeer uiteenlopende persoonlijke omstandigheden van de personen, en alleen in uitzonderlijke gevallen kan er een geldboete worden opgelegd. Dat statushouders in beginsel alle kosten van de inburgeringscursussen en -examens moeten dragen, is een onredelijke last, aldus het Hof.

Hoewel asielzoekers in het Justitieel Complex Schiphol (JCS) in november en december 2024 meer werden beperkt in hun vrijheid dan normaal, maakt dat de grensdetentie niet onrechtmatig. Het JCS is ook dan nog aan te merken als zogenoemde gespecialiseerde bewaringsaccommodatie in de zin van de Opvangrichtlijn. Dat oordeelt de Afdeling in deze uitspraak. In november 2024 kwamen er ongebruikelijk veel asielzoekers per vliegtuig aan op Schiphol. Zij zijn in het JCS in grensdetentie geplaatst in afwachting van beslissingen op hun asielaanvragen. De personeelscapaciteit van het JCS is echter niet berekend op dit grote aantal asielzoekers. Daarom werden de asielzoekers daar aan meer beperkingen onderworpen dan normaal. De Afdeling oordeelt dat het JCS nog altijd voldoet aan de eisen die gelden voor een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie. Hoewel asielzoekers langer dan normaal in hun cel werden ingesloten en korter dan normaal naar buiten mochten, bleven zij strikt gescheiden van strafrechtelijk gedetineerden. Ook verschillen de regels voor het uitvoeren van grensdetentie van die voor strafrechtelijke detentie. Daarnaast is het deel van het JCS waarin grensdetentie plaatsvindt, specifiek ingericht voor de behandeling van de asielprocedure en de bijstand die asielzoekers nodig hebben. De Afdeling oordeelt daarnaast dat de bestuursrechter alleen mag toetsen of het JCS een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie is. Verder mag die rechterlijke toets niet gaan. De bestuursrechter is op grond van de Awb niet bevoegd om te oordelen over hoe de grensdetentie in het JCS in een individueel geval wordt uitgevoerd. Dit betekent dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de grensdetentie onrechtmatig was.

In aflevering 2 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 20 uitspraken en 4 noten verschenen: Noot Bahija Aarrass bij een arrest van het EHRM in de zaak I.B.A. tegen Zwitserland. De uitzetting van de Tunesische man is niet in strijd met art. 8 EVRM. De zaak is interessant, vanwege zijn strafrechtelijke veroordeling wegens fraude met sociale uitkeringen, de marginale toetsing aan art. 8 EVRM door het Hof en het mogelijk misbruik maken van de positie van de kinderen door de vader. Noot Sjoerd Thelosen bij een Afdelingsuitspraak over dat een verwijderingsbesluit tegen een EU-burger pas in werking treedt nadat het op de juiste wijze bekend is gemaakt. De annotator gaat in op: Wat is die ‘juiste wijze’ en wat is de rol van de Verblijfsrichtlijn hierbij? Noot Stefan Kok bij een Afdelingsuitspraak in vervolg op een uitspraak van VK Haarlem, JV 2023/112, m.nt. Marq Wijngaarden over een asielaanvraag van een Poolse journalist. De Afdeling geeft de minister meer ruimte om in het asielbesluit de conclusies van de overleveringsrechter te volgen. Kok bespreekt het aanvullende toetsingskader in de asielprocedure en het beroep op  Protocol 24 bij de VWEU (Aznar Protocol). Tenslotte een overzichtsnoot van Pouya Fard bij een uitspraak van VK Amsterdam over de verschenen jurisprudentie inzake politieke overtuiging sinds het arrest S&A van het HvJEU en de einduitspraak van de Afdeling op 17 januari 2024.

In het deze week verschenen januarinummer van A&MR:
Geloofwaardig verhaal? (ve25000100)
Met de nieuwe werkinstructie 2024/6, die op 1 juli jl. in werking trad, beoordeelt de IND de geloofwaardigheid van asielverzoeken op een andere manier. Pouya Fard en Bart Toemen beschrijven de werkinstructie en de toepassing ervan en constateren dat de nieuwe beoordeling op diverse onderdelen niet in lijn is met het Unierecht.
Automatiseringsgrenzen (ve25000104)
Wat is de impact van de 'AI-verordening' 2024/1689 op het gebruik van algoritmes en geautomatiseerde besluitvorming in het migratie-, grens- en asielbeleid? Vanaf dit jaar worden gegevens in een asielaanvraagdossier automatisch vergeleken met indicatoren die wijzen op 'irreguliere migratie-, veiligheids- of volksgezondheidsrisico's.' Jarik ten Cate en Evelien Brouwer onderstrepen de blijvende relevantie van andere juridische kaders ter bescherming van de grondrechten van derdelanders.
Intrekparadox (ve25000105)
De intrekking van het Nederlanderschap van terrorismeveroordeelden met een dubbele nationaliteit zou verblijf in Nederland onmogelijk moeten maken. Toch vertrekken de betrokkenen zelden uit Nederland. Criminoloog Maarten Bolhuis onderzocht de besluitvorming en de problemen bij vertrek en terugkeer. Het onrechtmatig verblijf blijkt de bestrijding van radicalisering en extremisme door landelijke overheid, gemeenten en reclassering te bemoeilijken.
Intrekken is straffen (ve25000106)
In Nederland wordt de intrekking van het Nederlanderschap wegens nationale veiligheid gezien als bestuurlijke maatregel, om terroristische activiteiten te voorkomen. Op grond van de Vinal-uitspraak van het Europese Hof van Justitie (september 2023) betogen Benny van der Vorm en Viola Bex-Reimert dat de intrekking een strafrechtelijke sanctie kan zijn - waardoor dat besluit met meer waarborgen moet worden omkleed.
Dertig jaar UPdate (ve25000115)
De spraakmakende, wekelijkse juridische nieuwsbrief UPdate bestaat dertig jaar. Bernice Boermans doet verslag van het jubileumsymposium van medewerkers en lezers, op 26 november jl.
En verder:
* Mark Klaassen en Gerrie Lodder bespreken reguliere gezinshereniging en toetsing aan artikel 8 EVRM, in de Kroniek gezinshereniging (ve25000107);
* Helen Oosterom-Staples vraagt zich in het redactioneel af of 2025 eindelijk een eerlijker beleid zal brengen voor Oost-Europese arbeidsmigranten (ve25000099);
* Amber Hoogenboom analyseert landeninformatie op de vraag of meerderjarige Jemenitische asielzoekers inderdaad gedwongen worden gerekruteerd - twijfel daaraan wordt hen als asielzoeker vaak tegengeworpen (ve25000109);
* en Pieter Boeles schrijft in de column dat er recht is dat in leven moet worden gehouden en dat het kwaad niet kan overwinnen zolang er mensen zijn die een ander helpen (ve25000119).

Een vreemdeling probeerde bij De Lutte vanuit Nederland de grens met Duitsland over te steken en hem is daarbij door Duitsland de toegang geweigerd. De Duitse autoriteiten hebben hem toen weer overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten die hem vervolgens eveneens de toegang hebben geweigerd en in grensdetentie hebben gesteld. De rechtbank Den Haag heeft op 21 januari 2025 geoordeeld dat het arrest Arib van het Hof van Justitie EU, JV 2019/123 nt D. Kuiper, ve19000803, niet anders kan worden uitgelegd dan dat het herinvoeren van toezicht aan een binnengrens met toepassing van art. 25 (of 25a) Schengengrenscode niet de bevoegdheid creëert om aan een reeds op het grondgebied van een lidstaat verblijvende illegale vreemdeling alsnog de toegang tot het grondgebied van de lidstaten te weigeren, als ware het een buitengrens. Uit het arrest Arib volgt dat dergelijke vreemdelingen onder de Terugkeerrichtlijn vallen, hetgeen betekent dat op hen de terugkeerprocedure zoals omschreven in deze richtlijn moet worden toegepast. De toegangsweigering is reeds hierom onrechtmatig. Omdat de toegangsweigering een voorwaarde voor grensdetentie is, maakt dit de grensdetentie eveneens van meet af aan onrechtmatig. 

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 22 januari 2025 geoordeeld in een zaak waarbij vreemdelingen in grensdetentie zijn gesteld in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag. De Koninklijke Marechaussee heeft vervolgens de telefoons van de vreemdelingen uitgelezen. Het onderzoeken van een telefoon geeft volgens de Afdeling een vergaande inkijk in iemands privéleven, die zonder deugdelijke wettelijke grondslag niet aanvaardbaar is. De Afdeling verwijst hiertoe naar haar uitspraak van 3 april 2024, onder 8, JV 2024/106 nt E.R. Brouwer en J.M.W. Lindeman, ve24000852. Art. 55 lid 2 Vw 2000 biedt onvoldoende grondslag om mobiele telefoons van vreemdelingen zonder hun toestemming te onderzoeken. Uit de processen verbaal van de KMar blijkt dat de telefoons zijn onderzocht om informatie te verkrijgen nodig voor de beoordeling van de asielaanvragen en niet om te zoeken naar gegevens relevant voor de grensdetentie. Het onderzoek heeft dan ook geen gevolgen voor de rechtmatigheid van die grensdetentie. Tenslotte geeft de Afdeling nog mee aan de wetgever dat deze een wettelijke grondslag voor het zonder toestemming een telefoon uit te lezen zal moeten uitwerken wil hij dat mogelijk maken.

In deze vierde migratie-update van 2024 geeft Maria Faita, stagiaire bij de Commissie Meijers, een overzicht van de recente ontwikkelingen op het gebied van migratie en asiel in de EU en de wetgevingsvoorstellen van de EU in het derde kwartaal van 2024. In deze update worden onder andere besproken: de hoorzittingen van de kandidaat-commissarissen van het Europees Parlement, de herziene Terugkeerrichtlijn, de toetreding van Roemenië en Bulgarije tot het Schengengebied zonder interne grenscontroles, en de reactie van de EU op de val van Assad in Syrië.

De vreemdelingenkamer van Rechtbank Den Haag zp Roermond heeft op 7 januari 2025 prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie EU. De rechtbank wil weten of de Nederlands werkwijze waarbij verklaringen van asielzoekers ongeloofwaardig worden geacht als de vreemdeling de verklaringen niet volledig kan staven met authentieke en/of objectief verifieerbare documenten en/of objectieve bronnen en niet voldoet aan alle in art. 4 lid 5 Kwalificatierichtlijn genoemde voorwaarden, verenigbaar is met het Unierecht. Tevens wil de rechtbank weten of zij als rechter ambtshalve zo nodig een volledig en ex-nunc onderzoek van de zowel de feitelijke als juridische gronden dient te verrichten. De rechtbank heeft het Hof gevraagd de vragen in een spoedprocedure (PPA) te beantwoorden. In een andere uitspraak van dezelfde datum (ve25000066) heeft VK Roermond gelijkluidende prejudiciële vragen aan het HvJEU gesteld in een procedure die betrekking heeft op een ander asielmotief en een ander feitencomplex en het HvJEU verzocht beide zaken te voegen. De behandeling van het beroep in is in afwachting van de beantwoording van de prejudiciële vragen door het HvJEU geschorst en de rechtbank houdt iedere verdere beslissing aan.

In aflevering 1 van Jurisprudentie Vreemdelingenrecht zijn 19 uitspraken en 4 noten verschenen: Noot Mark Klaassen bij het arrest Martinez Alvarado – Nederland van het EHRM waarin Nederland voor het eerst is veroordeeld voor een schending in een immigratiezaak betreffende gezinsleven tussen volwassenen. Na een vergelijking van de benadering door Hof met die van de Afdeling pleit de annotator voor een regulier kader voor het verblijfsrecht van volwassen gezinsleden waardoor er niet in alle zaken hoeft te worden getoetst aan artikel 8 EVRM. Noot Sadhia Rafi en Sabaoon Pamir bij het arrest AH en FN van het HvJEU waarin zij ingaan op de aan onderhavig arrest verwante arresten WS en K en L, de vraag of de situatie in Afghanistan vervolgingsdaden oplevert, de vraag of ten aanzien van Afghaanse vrouwen ‘groepsvervolging’ moet worden aangenomen en hoe het oordeel van het Hof daaromtrent zich verhoudt tot het huidige Nederlandse landenbeleid ten aanzien van Afghanistan. Noot Pieter Krop bij een uitspraak van de Afdeling die uitstekend is on de Wav kennis weer even op te halen. Hij bespreekt het werkgeversbegrip, de bewijslastverdeling, artikel 15a Wav en de AVG én de waarschuwing stillegging. Tenslotte een noot van Eva Berger bij een uitspraak van VK Roermond waarin zij ingaat op de informatie die de minister in Dublinzaken dient te vergaren en welke informatie vervolgens in het claimverzoek moet komen.