Nieuws

In het dinsdag verschenen septembernummer van A&MR:
Uitlezen van smartphones in de asielprocedure (ve23002116)
In Nederland ontbreekt een precieze wettelijke grondslag voor het uitlezen van mobiele telefoons van asielzoekers, en voor het gebruiken en bewaren van die informatie. Daarom is de huidige Nederlandse praktijk onrechtmatig. Dat concludeert Evelien Brouwer na een uitgebreide analyse van de vraag in hoeverre deze praktijk verenigbaar is met het recht op privéleven en gegevensbescherming. Tenslotte doet ze aanbevelingen om die onrechtmatigheid op te heffen.
Inschrijving in het kiesregister (ve23002117)
Ulli d'Oliveira ontdekte een vreemd verschil tussen de regelingen voor het kiesregister en voor het Nederlanderschap. Voor inschrijving in het kiesregister worden veel minder documenten toegelaten dan voor stuiting van verlies van de Nederlandse nationaliteit wegens verblijf van dertien jaar of langer buiten de EU. Hij pleit ervoor om inschrijving in het kiesregister ook aan de mogelijkheden voor stuiting van verlies toe te voegen, en bovendien de regelingen verder gelijk te trekken.
Wetenschapper in de media (ve23002120)
Afscheid mag je het niet noemen: Carolus Grütters ging met pensioen, maar doet nog steeds wat hij deed - en vertelt daar vol vuur over. Trudeke Sillevis Smitt sprak met hem naar aanleiding van zijn pensionering, over werken in het migratierecht, moraliteit als gedeelde waarde, media en feiten, en het hoogtepunt van zijn carrière.
Niet meer verantwoordelijk (ve23002121)
De zogenoemde 'chain rule' heeft veel onduidelijkheden en vertragingen veroorzaakt in terugname- en overdrachtsprocedures in Dublinzaken. Welke lidstaat was nu verantwoordelijk voor het asielverzoek? Het HvJ EU heeft op 12 januari 2023 een eind gemaakt aan die onduidelijkheden: er is geen juridische basis voor de 'chain rule'. En na 18 maanden is de eerste lidstaat niet meer verantwoordelijk voor het asielverzoek. Anne Spijkstra licht de uitspraak verder toe.
En verder:
* deelt Sadhia Rafi het tweede deel van de halfjaarlijkse Kroniek toelatingsgronden asiel (ve23002118);
* verzucht Bram van Melle in het redactioneel: Wás het maar eens komkommertijd (ve23002115);
* geeft Tisanja Abali antwoord op de vraag of het verblijfsrecht van een derdelander met afgeleid verblijfsrecht verloren gaat bij indiening van een aanvraag voor gezinshereniging met zijn vrouw (ve23002122); en
* staat Heidy van Elk, sociaal-juridisch medewerker bij STIL Utrecht, stil bij het Zuid-Amerikaanse gezin dat na uitzetting opnieuw vluchtte naar Nederland, en pas na het starten van een procedure bij de VN uiteindelijk asiel kreeg (ve23002123).

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 21 september 2023 uitspraak gedaan over of een afgegeven loopbrief een bewijs is dat een verzoek is gedaan om internationale bescherming in de zin van artikel 20 lid 2 van de Dublinverordening. Anders dan in haar uitspraak van 30 april 2014, JV 2014/200, ve14000805, is de Afdeling nu van oordeel dat een loopbrief kan worden beschouwd als een door een overheidsinstantie opgesteld document dat als bewijs geldt dat een vreemdeling om internationale bescherming heeft verzocht. Voor de vreemdelingen in kwestie, een Jemenitisch gezin, betekent dit dat het terugname verzoek aan Duitsland een dag te laat is ingediend omdat de termijn eerder is aangevangen door de afgifte van de loopbrief.

Wegens een fout bij de drukker is de papieren versie van afl. 11 nog niet bij de abonnee aangekomen. De Sdu heeft laten weten dit probleem zo snel mogelijk op te lossen, excuus voor het ongemak. 
In Aflevering 12 staan 12 uitspraken en drie noten. Noot Aniel Pahladsingh bij een uitspraak van de Afdeling over een verzoek om opheffing van een ongewenst verklaring van een vreemdeling die in 2005 ongewenst is verklaard vanwege het gevaar dat hij vormde voor de nationale veiligheid. Hij was in 2006 veroordeeld voor deelname aan een terroristische organisatie, de Hofstadgroep. De Afdeling concludeert dat de vreemdeling nog steeds een gevaar oplevert voor de openbare orde en nationale veiligheid en dat onder gevaar voor de ‘openbare orde’ ook wordt verstaan gevaar voor de ‘openbare rust’. Noot Evert Bloemen en Karin Zwaan bij een rechtbankuitspraak over een vreemdeling die het basisexamen inburgering niet heeft gehaald omdat de vreemdeling een licht verstandelijke beperking (LVB) heeft. De notenschrijvers stellen dat iemand met LVB zich vaak redelijk goed kan uitdrukken, maar het vaak mis gaat bij het begrijpen wat de ander zegt en goed begrepen worden. Bij een inburgeringsexamen, maar ook bij een asielprocedure wordt LVB makkelijk over het hoofd gezien. Wat kan leiden tot niet meewegen van behandelinformatie. Bij een oriënterend en oppervlakkig onderzoek is dit een reëel risico. Tenslotte de vorige week al voorgepubliceerde noot van Kees Groenendijk bij de rechtbank uitspraak van VK Rotterdam over een gevluchte derdelander uit Oekraïne die tijdelijke bescherming op grond van richtlijn 2001/55/EG geniet in Nederland en de beëindiging daarvan per 4 september niet in strijd acht met de richtlijn. Deze derdelanders blijven gelet op een uitspraak van de voorzieningenrechter van de Afdeling van 1 september 2023 in ieder geval onder de richtlijn vallen tot de Afdeling inhoudelijk op het hoger beroep tegen de uitspraak heeft beslist. 

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 6 september 2023 geoordeeld dat het beschermingsbeleid dat Denemarken hanteert voor vreemdelingen uit Syrië is gewijzigd sinds haar eerdere uitspraak van 6 juli 2022, (JV 2022/155 nt E. Berger, ve22001856). Het Deense beleid is daarmee niet meer evident en fundamenteel  anders dan het Nederlandse beleid. De Syrische vreemdeling uit het gebied Tartous in Syrië, die in Nederland asiel heeft aangevraagd kan daarom zonder nader onderzoek overgedragen worden aan Denemarken waar hij internationale bescherming geniet sinds 2016. Er bestaat geen risico op indirect refoulement als hij terug moet naar Denemarken.
Persbericht ABRvS

De meervoudige kamer van de rechtbank Den Haag zittingsplaats Roermond heeft op 30 augustus in drie zogenoemde pilotzaken uitspraak gedaan. Het betreffen twee Indiase en een Marokkaanse vreemdelingen die verblijf hebben op grond van de Richtlijn Tijdelijk bescherming (RTB). De SvJ&V heeft het verblijf bij besluit beëindigd per 4 september 2023. De rechtbank komt in tegenstelling tot de rechtbank Den Haag zp Rotterdam in een andere pilot zaak (JV 2023/191 nt C.A. Groenendijk, ve23001848) tot de conclusie dat de de vreemdelingen onder de werkingssfeer van de RTB en het Uitvoeringsbesluit zijn gebracht en vanaf 4 maart 2022 tijdelijke bescherming op grond van het Unierecht heeft verkregen. Als gevolg hiervan wordt de rechtspositie van eiser, alsmede de verplichtingen en bevoegdheden van de SvJ&V jegens eiser als begunstigde van de tijdelijke beschermingsregeling, beheerst door deze Unierechtelijke regelingen. De RTB en het Uitvoeringsbesluit kennen geen bepaling waarin aan de lidstaten een bevoegdheid wordt toegekend om, terwijl de tijdelijke bescherming als zodanig niet is beëindigd doordat de maximale duur is bereikt of een gekwalificeerde meerderheid van de Raad hiertoe beslist, te bepalen dat niet langer toepassing wordt gegeven aan de facultatieve bepaling ten aanzien van begunstigden van de RTB om daarmee in wezen te bepalen dat de tijdelijke bescherming die deze begunstigden reeds hebben verkregen, wordt beëindigd. Omdat de rechtbank concludeert dat de SvJ&V geen bevoegdheid heeft om de tijdelijke bescherming van eiser te beëindigen, behoeven de beroepsgronden die zien op het vertrouwensbeginsel, het rechtzekerheidsbeginsel en het  evenredigheidsbeginsel geen bespreking. 
Op 1 september heeft de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in de zaak waar de uitspraak van VK Rotterdam is gedaan een vovo getroffen dat het besluit beëindiging tijdelijke bescherming derdelanders Oekraïne hangende hoger beroep niet hoeft te worden uitgevoerd, ve23001954.

De Afdeling rechtspraak Raad van State heeft op 30 augustus 2023 in aanvulling op eerdere vragen uit Duitsland, prejudiciële vragen gesteld aan het HvJEU over de situatie waarin vreemdelingen die in Griekenland een vluchtelingenstatus hebben in Nederland een asielaanvraag indienen. Dit naar aanleiding van ingestelde hoger beroepen bij de rechtbank Den Haag zittingsplaatsen Arnhem, 's-Hertogenbosch en Zwolle. De Afdeling wil van het Hof weten of zij de status moeten overnemen of dat onderzoek moet worden gedaan naar de materiële bescherming? Zo nee moet de aanvraag worden behandeld als een eerste asielaanvraag en moet dan rekening worden gehouden met de reeds toegekende status en op welke wijze? Moet Nederland stukken of inlichtingen vragen bij statusverlenende lidstaat? En tenslotte kan een overgenomen vluchtelingenstatus door de onderzoekende lidstaat worden ingetrokken? De behandeling van de hoger beroepen wordt geschorst tot het HvJEU uitspraak heeft gedaan.

In aflevering 11 staan achttien uitspraken en zes noten. Noot Marcelle Reneman bij arrest HvJEU over verhouding tussen de Procedurerichtlijn en de Dublinverordening waar het gaat om tweede of volgende asielaanvragen die zijn gedaan nadat de asielzoeker een periode buiten de EU (en in het land van herkomst) heeft verbleven. Noot Elles Besselsen bij een Afdelingsuitspraak waar de ABRvS een zwaardere motiveringsplicht op legt aan de staatssecretaris als hij in een Chavez zaak beslist dat er geen sprake is van een daadwerkelijke afhankelijkheidsverhouding. Noot Mirjam den Besten bij een Afdelingsuitspraak over een afgewezen naturalisatieverzoek wegens een strafbeschikking met een geldboete onder de beleidsgrens van € 810,- maar waartegen verzet is ingesteld waardoor er een strafzaak open blijft staan. Noot van Sjoerd Thelosen bij een Afdelingsuitspraak over de situatie dat een omzetting van een bewaringsmaatregel een eerdere onrechtmatigheid kan neutraliseren, wat met een categoriewijziging niet kon. Waarom is dat beschermingsniveau lager geworden, terwijl het juist de bedoeling was om de rechtsbescherming te verbeteren? Noot van Nina Fokkink bij de uitspraak van de Afdeling over grondslag simultaan gehoor schijnrelaties. Tenslotte een noot van Corrien Ullersma bij een uitspraak van VK Rotterdam over samenwerkingsverplichting op grond van art. 5 lid 2 Gezinsherenigingsrichtlijn in een Eritrese nareis zaak. De rechtbank overweegt dat je “uit menselijke oogpunt” niet kan blijven volstaan met aanbieden van nader DNA onderzoek. Of zoals de notenschrijfster verwoord, Het arrest E. is een cadeau dat je kunt blijven uitpakken, steeds meer lagen worden zichtbaar.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in twee uitspraken van 16 augustus 2023, ve23001865 en ve23001866 geoordeeld dat de Staatssecretaris bij de toepassing van de Dublinverordening voor Bulgarije terecht uitgaat van het interstatelijk vertrouwensbeginsel en dat de vreemdelingen niet aannemelijk hebben gemaakt dat zij een reëel risico lopen bij terugkeer naar Bulgarije terecht te komen in een situatie die in strijd is met art. 4 EU Handvest en art. 3 EVRM. Ondanks dat pushbacks plaats vinden aan de grens van Bulgarije, heeft de rechtbank terecht overwogen dat Dublinclaimanten geen reëel risico lopen om slachtoffer te worden van pushbacks in Bulgarije. Gelet op de overlegde informatie (zie bijlagen bij de uitspraak) komt de Afdeling tot de conclusie dat er geen aanknopingspunten zijn dat Dublinclaimanten bij terugkeer naar Bulgarije geen toegang tot opvang hebben. De vreemdelingen hebben in hun individuele situaties niet aannemelijk gemaakt dat er een reëel risico bestaat op een behandeling in strijd met art 4 EU Handvest en art. 3 EVRM. De Afdeling ziet tot slot in de prejudiciële vragen over de (on)deelbaarheid van het interstatelijk vertrouwensbeginsel van de VK ’s-Hertogenbosch, zoals eerder overwogen in ABRvS 8 september 2022, ve22002533, onder 5.1 en 5.1.1 geen aanleiding om de zaken aan te houden in afwachting van de beantwoording van die vragen. 

In het dubbeldikke zomernummer verschijnt:  
Wat is er gaande in het migratierechtelijk promotieonderzoek?   
25 jonge wetenschappers schetsen, gegroepeerd in zes thema's, hun belangrijkste onderzoeksvragen en -methoden.   
Focus op rechtspraak   
–Kris van der Pas: Hoe procederen ngo’s strategisch in het asielrecht? (ve23001752)  
–Hannah Hübner: Hoe gaan rechters om met werkdruk? (ve23001753)  
–Elise Filius: Way doet de nationale rechter met politiek gevoelige asiel- en overleveringszaken? (ve23001754)  
–Mónica Ávila Currás: Interventions of European States in other States’ ECtHR migration cases (ve23001755)  
–Jessica Sarue Klüger: Carving out a right to expel at the ECtHR (ve23001756)  
Uitsluiting & vormgeving van alternatief   
–Rory Sugrue: Exclusion in international refugee law (ve23001757) 
–Gezy Schuurmans: Policy and case selection in domestic prosecutions of international crimes (ve23001758) 
–Imke Smits: Vreemdelingenrecht X regulier bestuursrecht? (ve23001759) 
–Isabella Leroy: Refugee camps as distinct legal spaces (ve23001760) 
–Jordan Dez: Political rights of undocumented migrants (ve23001761) 
–Greta Albertari: The EU process of codification of measures eroding asylum law (ve23001762) 
Nieuwe vormen van juridische verantwoordelijkheid   
–Samuel Ballin: Climate change and labour migration in the EU (ve23001763) 
–Amélie Poméon: Responsibility in externalisation of migration control cases (ve23001764) 
–Miguel Rodríguez Vidosa: Legal boundaries: space, law and power in legal thought (ve23001765) 
–Agostina Pirrello: Access to justice and EU migration agencies (ve23001766) 
Procedurele aspecten   
–Norma Fötsch: Zoeken naar landeninformatie in de asielprocedure (ve23001768) 
–Nina Fokkink: Vaststelling van schijnrelaties en -huwelijken (ve23001769) 
–Irma Lammers: Emotie in het Nederlandse asielsysteem (ve23001770) 
Rechtspositie in het gastland   
–Ruben Tans: Nieuwe kijk op inburgering in het licht van tijdelijke bescherming? (ve23001772) 
–Marrit Westerweel: Minderjarige asielzoekers en statushouders en het recht op onderwijs (ve23001773) 
–Naome Al-Saqaff, MSc Al-Saqaff: Arbeidsmigratie van buiten de EU als oplossing voor personeelstekorten (ve23001774) 
Migratiebeleid in landen buiten de EU   
–Judith van Uden: Familierechtelijke adaptatiestrategieën van Zuid-Aziatische en Midden-Oosterse migranten in Marokko (ve23001775) 
–Nada Heddane: Sub-Saharan African migrants and civil registrations in Morocco (ve23001776) 
–Bilal Dewansyah: Asylum and refugee law in Indonesia (ve23001777) 
–Orçun Ulusoy: Development of the Turkish migration policies (ve23001778) 
En:   
*Lieneke Slingenberg vertelt tussendoor over het begeleiden van promovendi en over haar oratie (ve23001767) 
*columnist Chantal Heutink vraagt zich af: zouden wij ons verdoven met drank, medicijnen of Netflix? (ve23001779)

De bestuursrechter moet in zaken waarin een vreemdeling is vastgezet en daartegen in (hoger) beroep komt, voortaan uit zichzelf controleren of dat rechtmatig is, los van de bezwaren die de vreemdeling daar zelf over indient. Dit staat in een Afdelingsuitspraak van vandaag. Met deze uitspraak komt een einde aan een lange juridische procedure, waarin de Afdeling bestuursrechtspraak een prejudiciële vraag stelde aan het Hof. Het arrest geeft aanleiding voor het oordeel dat de voorwaarden voor een rechtmatige vreemdelingenbewaring moeten worden aangemerkt als een zogenoemde kwestie van openbare orde. Op die manier past de verplichte ambtshalve toets in het Nederlandse rechtssysteem. De Nederlandse bestuursrechter is namelijk al verplicht om kwesties van openbare orde ambtshalve te toetsen. Dit heeft tot gevolg dat de bestuursrechter voortaan ambtshalve zal controleren of de vreemdelingenbewaring rechtmatig is.