Nieuws

In deze aflevering met 21 uitspraken en 9 noten maar liefst drie rechtbanken die prejudiciële vragen hebben gesteld aan het HvJEU. De noten zijn van: Evelien Brouwer bij een HvJEU arrest over rechtsbescherming als een lidstaat een visum weigert op grond van een bezwaar van een andere lidstaat; Lieneke Slingenberg bij een HvJEU arrest over toegang tot de arbeidsmarkt voor asielzoekers; Mirjam van Riel bij een Afdelingsuitspraak over een opvolgende mvv aanvraag nareis van een ondertussen meerderjarige vreemdeling; Anna Chatelion Counet bij een Afdelingsuitspraak over een asielaanvraag van een in Nederland geboren baby; Marieke van Eik en Marq Wijngaarden bij een Afdelingsuitspraak over vreemdelingen op wie art. 1F onder a Vv van toepassing is en de rol van het Unierechtelijke actualiteitsbeginsel van de Terugkeerrichtlijn en het doel van art. 1F Vv.; Karen Geertsema bij de Afdelingsuitspraken over de beslistermijn in de asielprocedure naar aanleiding van de coronamaatregelen; Mark Klaassen bij een Afdelingsuitspraak over Dublinoverdrachten en de rol van het belang van het kind hierbij; René de Groot bij de Afdelingsuitspraken over de intrekking van de Nederlandse nationaliteit van een Syriërganger en een noot van Marjon Peeters bij een rechtbank uitspraak over een beroep op een informatiebericht IND/SUA over zaken van ouderen die zich in een laatste levensfase bevinden en of die moeten worden voorgelegd aan de Commissie Schrijnende Zaken.

Het Hof van Justitie EU heeft op 24 februari 2021 in de zaak M e.a. geoordeeld, dat de Terugkeerrichtlijn er niet aan in de weg staat dat vreemdelingen, die in een andere lidstaat een asielvergunning hebben en zijn opgedragen Nederland onmiddellijk te vertrekken terwijl een terugkeerbesluit niet mogelijk is, in bewaring worden gesteld met het oog op gedwongen terugkeer naar de lidstaat waar zij een asielvergunning hebben.

Vanaf 18 februari 2021 zijn landenrapporten voor iedereen toegankelijk. De beslissing om landeninformatie voortaan  gedeeltelijk openbaar te maken, vloeit voort uit het rapport 'Wegen en weten' van de ACVZ van 2020. De SvJ&V stemde hier vervolgens mee in. De landenrapporten van de IND, die worden gebruikt bij de beoordeling van een asielaanvraag, bieden inzicht en overzicht van de situatie in een specifiek land.

De Rechtspraak heeft daarvoor enkele aanpassingen gedaan in de bestaande systemen. In tegenstelling tot asiel- en bewaringszaken procederen advocaten niet verplicht digitaal in reguliere vreemdelingenzaken. In de loop van dit jaar worden ook de eerste civiele en bestuursrechtelijke procedures digitaal toegankelijk volgens het Basisplan Digitalisering. Uiteindelijk gaan ook vreemdelingenzaken over naar die nieuwe manier van digitale toegang en stopt de Rechtspraak met het oude ‘KEI-systeem’ voor die zaken.

In afl. 2 drie noten bij uiteenlopende onderwerpen. Van Maarten den Heijer bij het arrest EZ van het HvJEU over hoe een Syrische dienstweigeraar, die geen nationale mogelijkheden heeft om de dienstplicht te weigeren, aannemelijk moet maken gewetensbezwaard te zijn. Paul Minderhoud over de uitleg van het HvJEU in VR van de gelijke behandelingsbepaling van de Langdurigingezetenenrichtlijn in geval van recht op gezinsbijslag voor gezinsleden van een langdurig ingezetene die buiten de EU verblijven. En van Viola Bex-Reimert bij een Afdelingsuitspraak over het uiterlijk in de bezwaarfase stukken overleggen en de rol van 3:2, 4:2 lid 2 Awb en het stellen van een termijn voor het overleggen van de stukken hierbij.

De vreemdelingenkamer van rechtbank Zwolle heeft op 28 januari 2021 in een zaak over een asielverzoek die op grond van de Dublinverordening door Italië behandeld moet worden en waar de vreemdeling in Nederland een melding heeft ingediend slachtoffer te zijn van mensenhandel, het HvJEU prejudiciële vragen voorgelegd. De vragen gaan over de aanvang, duur en einde van de gegarandeerde bedenktijd in art. 6 lid 1 Mensenhandelrichtlijn 2004/81 nu Nederland heeft verzuimd dit te implementeren in nationale regelgeving. Tevens wil de rechtbank uitleg over het begrip 'verwijderingsmaatregelen' in art. 6 lid 2 van de richtlijn. Staat art. 6 lid 2 in de weg aan een overdrachtsbesluit gedurende bedenktijd of voorbereiding of uitvoering van een overdrachtsbesluit?

In navolging van prejudiciële spoedvragen van de Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State op 23 december 2020 over de omvang van de ambtshalve rechtelijke beoordeling van de rechtmatigheid van de bewaring, heeft de vreemdelingenkamer van de rechtbank Den Haag zp 's-Hertogenbosch op 26 januari 2021 eveneens prejudiciële spoedvragen gesteld aan het HvJEU over de omvang van die toets. De vragen gaan met name over of het is toegestaan om de vreemdelingendetentie zo in te richten dat het de rechter is verboden om alle aspecten van de rechtmatigheid van de detentie ambtshalve te onderzoeken, te beoordelen en bij de ambtshalve vaststelling dat de detentie onrechtmatig is deze onrechtmatige detentie onmiddellijk te beëindigen en de onmiddellijke invrijheidsstelling van de vreemdeling te bevelen.

De eerste aflevering van 2021 bevat onder andere artikelen over:
* Gaten dichten: Stephan Roelofs laat zien hoe verblijfsgaten op basis van EU-richtlijnen kunnen worden gedicht. Hij concludeert onder andere dat er een eind moet komen aan de ‘gedrevenheid die de IND aan de dag legt bij het vinden van verblijfsgaten’.
* Verplicht reizen in coronatijd: Een vreemdeling die nog geen mvv heeft is verplicht dat document op te halen in het land van herkomst of duurzaam verblijf. Ook tijdens de coronacrisis houdt de IND vast aan deze eis. Esthelle Jansen-Mahfoud laat zien dat de ophaaleis niet altijd het doel van de regeling dient.
* Grensdoden: In de afgelopen 30 jaar zijn naar schatting 40.000 mensen omgekomen bij pogingen om Europa te bereiken. Hebben de Europese staten daarmee niet het recht van eenieder op leven geschonden, dat wordt beschermd door EVRM? Lisa-Marie Komp beargumenteert dat dit verdrag ook van toepassing is op gevallen van ‘grensdoden’ op volle zee als een staat daar geen of beperkte feitelijke controle uitoefent. 
* Oud pact: De Europese Commissie kwam onlangs met een nieuw Asiel- en migratiepact. In de Kroniek Europees asielrecht worden de verschillende onderdelen van dit pact op een rij gezet. En acht auteurs die werkzaam zijn bij de Radboud Universiteit Nijmegen gaan na welke problemen het pact probeert op te lossen en wat de verwachte gevolgen ervan zullen zijn. Het pact blijkt nog steeds cruciale obstakels te kennen voor een gelijke verdeling van de verantwoordelijkheid over de verschillende EU-lidstaten. Al met al lijkt er geen sprake te zijn van de beoogde ‘nieuwe start’.
Verder in dit nummer een verslag van de promotie van Dario Dzananovic van 5 november 2020 aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de Kroniek vrijheidsontneming van Jim Waasdorp, een Vraag&Antwoord van Gerd Westendorp over het bezoeken van een geliefde in coronatijd en een column van promovenda Kris van der Pas. Het redactioneel is van de hand van voorzitter Ashley Terlouw. 

In aflevering 1 natuurlijk onze jaarlijkse nr. 1. De winnende annotatie van de studenten Pien Offerhaus en Carina van Os bij het EHRM arrest M.N. e.a. t. België met de toepasselijke titel 'asylum seekers stuck between law and politics', met een pleidooi voor functionele jurisdictie. De noot van Hans Balfoort bij het arrest JP van het HvJEU bespreekt het recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel voor de asielzoeker (46 Pri) en het recht op toegang tot een rechter (47 Hv) en de grote ruimte van lidstaten bij het opstellen van procedureregels zoals bekendmaking van een asielbesluit. Maar voldoen deze aan het doeltreffendheidbeginsel? Marjon Peeters en Evert Bloemen schreven een noot bij een Afdelingsuitspraak in een art 64 Vw procedure, over de gegeven mantelzorginformatie aan het BMA en is deze informatie voldoende om een afweging te kunnen maken? En een noot van Lisardo Fernandez Ferreiro over de bevoegdheid in art. 78 Vw voor de voorzieningenrechter om bij een vovo ter voorkoming van uitzetting zoveel mogelijk ook op het bezwaar- of beroepschrift te beslissen. Wordt hier gebruik van gemaakt en hoe gaat dat in de praktijk?

Het Hof van Justitie EU heeft op 14 januari vragen van de rechtbank Den Haag zp 's-Hertogenbosch beantwoord. De Terugkeerrichtlijn in samenhang met het Handvest grondrechten EU moet zo uitgelegd worden dat een terugkeerbesluit tegen een niet begeleide minderjarige eerst mag worden uitgevaardigd indien sprake is van adequate opvang in het land van terugkeer, daarbij mag geen onderscheid louter op leeftijd worden gemaakt en niet gewacht worden met verwijdering tot de leeftijd van 18 jaar is bereikt.